Zgodnie ze wcześniejszymi zapowiedziami 14 maja 2020 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw ustawę o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, czyli tzw. „Tarcza Antykryzysowa 3.0”. Większość przepisów Tarczy Antykryzysowej 3.0 weszło w życie następnego dnia po ogłoszeniu, czyli 15 maja 2020 r. wprowadzając kolejne zmiany w przepisach osłonowych mających pomóc przedsiębiorcom dotkniętym kryzysem związanym z wirusem SARS-CoV-2.

Więcej osób może skorzystać ze zwolnienia składek ZUS

Tarcza Antykryzysowa 3.0 po raz kolejny rozszerza krąg płatników, którzy mogą skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek ZUS. Zwolnienie zostało przewidziane w art. 31 zo ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, dalej jako „Tarcza Antykryzysowa”.

Tarcza Antykryzysowa 3.0 dodaje do tego artykułu ustępy 2a i 2b, zgodnie z którymi ze zwolnienia mogą skorzystać również płatnik będący osobą prowadzącą pozarolnicza działalność, który opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, a także płatnik, który jest przedsiębiorcą korzystającym z ulgi na start, który opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Zwolnienie dotyczy składek za okres od 1 kwietnia 2020 r. do 31 maja 2020 r.

Podobnie jak w przypadku pozostałych płatników uprawnionych do skorzystanie ze zwolnienia, także płatnik prowadzący pozarolniczą działalność opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenia musi spełniać kilka warunków, aby móc rzeczywiście skorzystać ze zwolnienia.

• Przede wszystkim płatnik chcący skorzystać ze zwolnienia musiał prowadzić swoją działalność już przed dniem 1 kwietnia 2020 r. Dodatkowo, przychód z prowadzonej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek o zwolnienie musi być wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., a jednocześnie dochód z tej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu za który składany jest wniosek nie może być wyższy niż 7000 zł. Zarówno w przypadku przychodu, jak i dochodu chodzi to o ich rozumienie zgodnie z przepisami ustawy o PIT.Tak ustalone kryteria dochodu i przychodu stawiają w lepszej pozycji tych przedsiębiorców, którzy ponoszą wysokie koszty prowadzenia działalności, natomiast ich dochód nie jest stosunkowo wysoki. W stosunku do przedsiębiorców korzystających z ulgi na start i opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia ustawodawca ustanowił takie same kryteria przychodu i dochodu.

Więcej przedsiębiorców skorzysta ze świadczenia postojowego i mikropożyczki

Tarcza Antykryzysowa 3.0 wprowadza również zmiany w zakresie świadczenia postojowego i pożyczki dla mikroprzedsiębiorców, łagodząc nieco warunki, które muszą zostać spełnione przez przedsiębiorców, aby Ci mogli skorzystać z tych świadczeń.

• W przypadku świadczenia postojowego – uregulowanego w art. 15zq Tarczy Antykryzysowej rozszerzenie kręgu uprawnionych do skorzystania z pomocy dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Do tej pory świadczenie przysługiwało osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli rozpoczęła prowadzenie tej działalności przed dniem 1 lutego 2020 r. Tarcza Antykryzysowa 3.0 zmienia datę wymaganego rozpoczęcia działalności i umożliwia skorzystanie ze świadczenia postojowego tym osobom, które rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 kwietnia 2020 r.
• Podobnej zmiany dokonano w przypadku pożyczki dla mikoprzedsiębiorców. Zgodnie z art. 15zzd tarczy Antykryzysowej skorzystanie z pożyczki było możliwe, jeżeli przedsiębiorca działał przed dniem 1 marca 2020 r. Obecnie, na skutek zmian wprowadzonych Tarczą Antykryzysową 3.0 pożyczka może zostać udzielona również mikroprzedsiębiorcom działającym przed dniem 1 kwietnia 2020 r.

Wznowienie terminów sądowych oraz administracyjnych 7 dni po wejściu ustawy w życie

Tarcza 3.0 poprzez uchylenie przepisów art. 15zzr i 15zzs Tarczy antykryzysowej wznawia bieg terminów w tym terminów w postępowaniach sądowych i sądowoadministracyjnych. Zgodnie z art. 68 Tarczy Antykryzysowej 3.0 terminy, których bieg nie rozpoczął się dzięki wprowadzeniu Tarczy Antykryzysowej rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od wejścia w życie nowej Tarczy, a terminy których biegł uległ zawieszeniu ulegają odwieszeniu również po upływie 7 dni od wejścia w życie Tarczy 3.0. Oznacza to, że terminy w tych sprawach ruszą 23 maja 2020 r. W przypadku terminów zawieszonych warto sobie przypomnieć ile dni na dokonanie danej czynności upłynęło przed zawieszeniem, tak aby wiedzieć dokładnie kiedy upływa termin na dokonanie konkretnej czynności.

Zmiany w innych ustawach w ramach Tarczy 3.0

Zmiany wprowadzane w ramach Tarczy Antykryzysowej 3.0 dotyczą nie tylko pierwotnej „Tarczy Antykryzysowej”, ale także innych ustaw. Poniżej przybliżamy dwie zmiany, które mogą mieć znaczący wpływ na prowadzenie działalności, jednak wprowadzane w ramach tak dużej ustawy jaką jest Tarcza Antykryzysowa 2.0 mogą nie zostać zauważone.

Zmiana w zakresie BDO

Tarcza 3.0 wprowadza pewne zmiany w ustawie o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. w zakresie nadawania numerów BDO i wywozu odpadów.

Zmiana stanowi ułatwienie dla przedsiębiorców, którzy złożyli odpowiednie wnioski o nadanie numerów BDO urzędów marszałkowskich, jednak jak dotychczas numery te nie zostały im nadane. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami w takiej sytuacji firmy zajmujące się wywozem odpadów nie powinny odbierać ich od przedsiębiorców, którzy nie mają nadanego numeru BDO. Dzięki zmianie wprowadzonej w Tarczy 3.0 przedsiębiorcy, którzy złożyli wnioski o nadanie numeru do urzędu marszałkowskiego nie muszą umieszczać na kartach przekazania odpadów numerów BDO, aż do 31 grudnia 2020 r. Dzięki temu rozwiązaniu nie stracą oni na oczekiwaniu na działania urzędów marszałkowskich i pozbędą się zalegających odpadów.

Uwaga na zbyt wysokie odsetki - zmiany w udzielaniu pożyczek - Kodeks Karny

Dnia 30 maja 2020 r. na skutek zmian wprowadzanych Tarczą 3.0 wejdzie w życie również zmiana w Kodeksie Karnym, która może mieć wpływ dla każdego kto udziela lub korzysta z pożyczki.

W art. 340 Kodeksu karnego wprowadza się § 2 i § 3, które dotyczą odsetek maksymalnych i kosztów dodatkowych w umowach pożyczki. Dotychczas odsetki maksymalne ograniczały możliwość dochodzenia od pożyczkobiorców zbyt wysokich odsetek, jednak zamykało się to w sferze prawa cywilnego.

Wprowadzana w Kodeksie karnym zmiana wskazuje, iż osoby udzielające pożyczki podlegają karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 jeżeli żądają od pożyczkobiorcy, który zaciągnął pożyczkę niezwiązaną z działalnością gospodarczą, zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, a także jeżeli żądają od niego zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie.

Zmiana ma w założeniu powstrzymać działalność przedsiębiorców udzielających tzw. kredytów chwilówek, jednak w treści przepisu nie ma mowy o zawodowym charakterze działalności pożyczkodawcy, dlatego udzielając pożyczki należy się bezwzględnie upewnić jakich odsetek możemy żądać od pożyczkobiorcy, tak aby nie narazić się na odpowiedzialność karną.

Inne tematy z tej kategorii:

• Tarcza antykryzysowa 1.0 
• Tarcza antykryzysowa 2.0
• Tarcza antykryzysowa 3.0
• Mikroprzedsiębiorca z jednoosobową działalność gospodarczą - szczegóły ustawy o tarczy dla przedsiębiorców

Tarcze antykryzysowe w praktyce cz. 2

W dzisiejszym wpisie opisujemy szerzej aktualne przepisy dotyczące zwolnienia ze składek ZUS, świadczenia postojowego oraz pożyczki dla mikroprzedsiębiorców funkcjonujące w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej opracowanej na potrzeby pomocy przedsiębiorcom w walce z kryzysem spowodowanym pandemią SARS-CoV-2. Dzisiejszy wpis jest kontynuacją wpisu „Tarcze antykryzysowe w praktyce cz. 2”, w którym poruszyliśmy kwestię dofinansowań do wynagrodzeń oraz dofinansowania kosztów działalności osób samozatrudnionych w ramach Tarczy antykryzysowej.

Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw weszła w życie dnia 31 marca 2020 r., wprowadzając liczne zmiany w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, dalej w tekście jako „Tarcza antykryzysowa”.

Następnie niektóre z przepisów Tarczy antykryzysowej zostały zmienione w ramach ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, dalej w tekście jako „Tarcza antykryzysowa 2.0”.

Poniżej przedstawiamy Państwu środki pomocy, z których przedsiębiorcy korzystają w obecnej sytuacji najczęściej z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez Tarczę antykryzysową 2.0. Jednocześnie przypominamy, iż bardziej szczegółowe informacje lub konsultację indywidualną mogą Państwo uzyskać w ramach specjalnie przygotowanych przez Kancelarię WSKP Pakietów Współpracy #tarczaantykryzysowa.

1. Zmiany w zakresie zwolnienia ze składek ZUS

Ustawodawca w pierwszych działaniach mających zapobiegać skutkom kryzysu gospodarczego koncentrował się w pierwszej kolejności na pomocy samozatrudnionym i małym przedsiębiorcom . Dlatego Tarcza antykryzysowa w pierwszej formie przewidywała zwolnienie z płacenia składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne przez okres 3 miesięcy dla samozatrudnionych i przedsiębiorców, którzy na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosili do ubezpieczenia mniej niż 10 osób. Przepisy Tarczy antykryzysowej 2.0 rozszerzyły krąg podmiotów, które mogą skorzystać ze zwolnienia również o płatników zgłaszających do ubezpieczenia od 10 do 49 osób. Jednak w przypadku tych przedsiębiorców możliwe jest uzyskanie zwolnienia jedynie w wysokości 50% składek. Pierwotnie Tarcza antykryzysowa przewidywała, iż ze zwolnienia skorzystają jedynie przedsiębiorcy zgłoszeni jako płatnicy przed dniem 1 lutego 2020 r., nowelizacja przesunęła jednak ten termin o dwa miesiące i obecnie ze zwolnienia mogą korzystać przedsiębiorcy zarejestrowani jako płatnicy przed dniem 1 kwietnia 2020 r.

Zmiany wprowadzone tarczą antykryzysową 2.0 nieco uściśliły sposób liczenia zgłoszonych do ubezpieczenia poprzez wskazanie, iż w liczbie osób zgłoszonych do ubezpieczenia nie należy uwzględniać pracowników młodocianych.

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, opłacających składki wyłącznie za siebie, zwolnienie przysługuje, jeżeli przychód z prowadzonej działalności w pierwszym miesiącu, za który składa on wniosek o zwolnienie nie przekroczył 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2020 r. Po zmianach w Tarczy antykryzysowej 2.0 osoby te, aby móc skorzystać ze zwolnienia musiały rozpocząć prowadzenie działalności przed 1 kwietnia 2020. Pierwsze przepisy tarczy antykryzysowej wymagały prowadzenia działalności już przed 1 lutego 2020 r.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS może objąć 3 miesiące: marzec, kwiecień i maj, co oznacza, iż składek nie trzeba płacić do ZUS w kwietniu, maju i czerwcu. Zwolnienie polega na umorzeniu należności za wskazane miesiące, przez co okres ten w dalszym ciągu będzie zaliczany w prawie do renty oraz w wysokości przyszłej emerytury.

Zmiany : Dzięki zmianom w Tarczy antykryzysowej 2.0 pojawiła się również możliwość odzyskania składek opłaconych za miesiąc marzec, w przypadku, gdy przedsiębiorca spełniał warunki ustawowe oraz złoży odpowiedni wniosek, a jednak składki opłacił.

Przychód osiągnięty poprzez zwolnienie ze składek nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), dzięki czemu realna korzyść jest dla płatnika większa.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, które. opłaciły składkę na ubezpieczenie chorobowe w marcu 2020 r., obowiązuje zasada ciągłości ubezpieczenia, co oznacza, że takie osoby zachowują prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w przypadku zaistnienia określonego ryzyka. Podobne zresztą rozwiązania odnoszą się do ubezpieczeń zdrowotnych.

Przepisy przewidują ponadto, iż w przypadku przeciągającej się epidemii okres zwolnienia może zostać przedłużony poprzez odpowiednie rozporządzenie Rady Ministrów.

2. Świadczenie postojowe dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych

Kolejnym z instrumentów, z którego w dobie kryzysu mogą skorzystać przedsiębiorcy i osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych jest tzw. świadczenie postojowe. Jest to w założeniu jednorazowa wypłata przeznaczona dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz dla osób wykonujących prace na podstawie umów cywilnoprawnych (jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu). Przepisy Tarczy antykryzysowej 2.0 w reakcji na utrzymującą się sytuację kryzysową przewidują możliwość wypłaty kolejnych świadczeń w uproszczonej procedurze (na ten moment świadczenie przysługuje nie więcej niż trzykrotnie).

Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r., tj. 2080 zł, nie podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu, jest również wolne od potrąceń i egzekucji.

Prawo do świadczenia przysługuje, jeżeli w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności odpowiednio u osób prowadzących działalność jednoosobową lub u podmiotu, z którym wykonujący prace na podstawie umowy cywilnoprawnej zawarł przedmiotową umowę.

Uzyskanie świadczenia postojowego jest zależne od spełnienia kilku dodatkowych warunków. Jednym z nich jest kryterium przychodowe, wedle którego świadczenie nie będzie przysługiwało osobom wykonującym pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, które w miesiącu poprzedzającym złożenie wnioski osiągnęły przychód w rozumieniu podatku o PIT równy lub przewyższający 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., tj. około 15 tys. zł. Dodatkowo umowa cywilnoprawna musi być zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r.

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje jeżeli taka osoba rozpoczęła prowadzenie działalności przed 1 lutego 2020 r. i:

• a) nie zawiesiła prowadzenia działalności, ale jej przychód z prowadzenia tej działalności (w rozumieniu przepisów ustawy o PIT) uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był niższy o co najmniej 15 % od tego, który uzyskała w jeszcze wcześniejszym miesiącu lub

• b) zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r.

Prowadzący działalność gospodarczą, dla których mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i którzy korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług będą mieli prawo do świadczenia postojowego w wysokości 50% najniższego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r., ze względu na brak możliwości weryfikacji osiąganego przychodu.

Podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę świadczenia jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który dokonuje jej na podstawie odpowiedniego wniosku zainteresowanego.

3. Pożyczka dla mikroprzedsiębiorców

Tarcza antykryzysowa przewiduje również dodatkowe wsparcie finansowe w formie pożyczki z Funduszu Pracy dla mikroprzedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Jeżeli mikroprzedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r. może ubiegać się o udzielenie mu pożyczki ze środków Funduszu Pracy do wysokości 5 tys. zł na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Pożyczka ma stałe oprocentowanie wynoszące 0,05 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP w skali roku. Spłatę pożyczki można rozpocząć po 3 – miesięcznym okresie karencji. Dodatkowo przepisy przewidują możliwość przedłużenia okresu spłaty pożyczki w przypadku dalszej konieczności przeciwdziałania COVID-19.

W pierwotnej wersji Tarczy antykryzysowej pożyczka miała być umarzana na wniosek mikroprzedsiębiorcy pod warunkiem, iż ten nie zmniejszy stanu zatrudnienia w stosunku do stanu na ostatni dzień lutego 2020 r. W Tarczy antykryzysowej 2.0 zrezygnowano z tego warunku i obecnie wystarczającym do umorzenia pożyczki jest złożenie przez mikroprzedsiębiorcę oświadczenia (pod rygorem odpowiedzialności karnej z składanie fałszywych oświadczeń) o tym, iż prowadził on działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki.

Tarcza antykryzysowa 2.0 przesądziła również, iż przychód z tytułu umorzenia pożyczki na zasadach przewidzianych w tarczy nie będzie stanowił przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, dzięki czemu w rzeczywistości zwiększa się wysokość realnego dofinansowania.

Tarcze antykryzysowe

W jednym z naszych wcześniejszych wpisów z dnia 27 marca 2020 r. zatytułowanym „Przedsiębiorcy na tarczy antykryzysowej – szczegóły nowej ustawy” przedstawialiśmy Państwu najważniejsze założenia, będącej wtedy jeszcze na etapie prac legislacyjnych ustawy przewidującej wsparcie dla przedsiębiorców dotkniętych kryzysem w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2. W okresie miesiąca od tamtego wpisu doczekaliśmy się wejścia w życie już dwóch ustaw stanowiących tzw. tarczę antykryzysową.

Dlatego w dwóch najbliższych wpisach przybliżymy Państwu informację o tym jak aktualnie przedstawiają się przepisy w zakresie środków pomocy przewidzianych w tarczach antykryzysowych, z których przedsiębiorcy korzystają w praktyce najczęściej.

W pierwszym z wpisów poruszymy kwestię dwóch rodzajów dofinansowań do wynagrodzeń przewidzianych w ramach Tarczy antykryzysowej oraz dofinansowania działalności samozatrudnionych, natomiast w kolejnym przybliżymy Państwu aktualne przepisy dotyczące zwolnienia ze składek ZUS, świadczenia postojowego oraz pożyczki dla mikroprzedsiębiorców.

Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw weszła w życie dnia 31 marca 2020 r., wprowadzając liczne zmiany w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, dalej w tekście jako „Tarcza antykryzysowa”.

Następnie niektóre z przepisów Tarczy antykryzysowej zostały zmienione w ramach ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, dalej w tekście jako „Tarcza antykryzysowa 2.0”.

Poniżej przedstawiamy Państwu środki pomocy, z których przedsiębiorcy korzystają w obecnej sytuacji najczęściej z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez Tarczę antykryzysową 2.0. Jednocześnie przypominamy, iż bardziej szczegółowe informacje lub konsultację indywidualną mogą Państwo uzyskać w ramach specjalnie przygotowanych przez Kancelarię WSKP Pakietów Współpracy #tarczaantykryzysowa.

Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników i kosztów prowadzenia działalności przez samozatrudnionych, przestój ekonomiczny i zmniejszenie wymiaru pracy

Jednym z najczęściej wykorzystywanych w Tarczy antykryzysowej mechanizmów pomocy przedsiębiorcom jest dofinansowanie wynagrodzeń. Tarcza antykryzysowa przewiduje dwa rodzaje takich dofinansowań: dofinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz dofinansowanie na podstawie umowy ze starostą. Przy czym na wstępie należy podkreślić, iż skorzystanie z jednej formy dofinansowania wyklucza skorzystanie z drugiej.

• Dofinansowanie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w ramach Tarczy antykryzysowej 

Przedsiębiorcy, a także organizacje pozarządowe, inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego oraz państwowe osoby prawne mogą w skorzystać w ramach Tarczy antykryzysowej ze wypłaty świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy.

Warunkiem skorzystania z dofinansowania jest wystąpienie w danym podmiocie spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19. Spadek obrotów rozumiany jest jako spadek sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym i może być wykazany na 2 sposoby:

1. nie może być mniejszy niż o 15%, gdy jest obliczany jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 miesięcy kalendarzowych przypadających po 1 stycznia 2020 r., a przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie w porównaniu do tych samych miesięcy w roku poprzednim.
2. nie może być mniejszy niż o 25%, gdy jest obliczany jako stosunek obrotów w ciągu dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego przypadającego po 1 stycznia 2020 r., a przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie w porównaniu do poprzedniego miesiąca.

Dodatkowo przedsiębiorca, aby skorzystać z dofinansowania nie może zalegać z zobowiązaniami podatkowymi, z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r. (chyba, że zawarł odpowiednią umowę z ZUS lub urzędem skarbowym), nie może spełniać przesłanek do ogłoszenia upadłości, a w przypadku otrzymania dofinansowania nie może przekroczyć progu otrzymania pomocy de minimis.

Za pracowników w przypadku tych świadczeń rozumie się osoby pozostające z pracodawcą w stosunku pracy, jak również osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo osoby która wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu.

Należy jednak podkreślić, iż dofinansowanie nie będzie przysługiwało do wynagrodzenia pracownika, którego wynagrodzenie w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o dofinansowanie było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Dofinansowanie może zostać przyznane na okres 3 miesięcy od miesiąca złożenia wniosku.

Sama wysokość dofinansowania zależna jest od tego, czy pracodawca decyduje się w swoim przedsiębiorstwie na wprowadzenie przestoju ekonomicznego, czy też obniżenie wymiaru czasu pracy.

• Przestój ekonomiczny jest to okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy. Zgodnie z Tarczą antykryzysową pracownikowi objętemu przestojem pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, jednak nie niższe niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.W przypadku przestoju ekonomicznego dofinansowanie wynosi 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Na dzień dzisiejszy maksymalna kwota dofinansowania z tego tytułu na jednego pracownika może wynieść 1533,09 zł (w tym 1300 zł brutto oraz składki na ubezpieczenie społeczne należne od pracodawcy od przyznanego świadczenia w wysokości 233,09 zł).
• Obniżony wymiar czasu pracy jest to zaś obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika, który zgodnie z Tarczą antykryzysową może zostać obniżony przez pracodawcę o 20%, nie więcej jednak niż do 0,5 etatu, z dodatkowym zastrzeżeniem, iż wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.W przypadku obniżonego wymiaru czasu pracy dofinansowywana jest połowa wynagrodzenia pracownika, któremu obniżono wymiar pracy, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku. Dofinansowanie z tytułu obniżenia wymiaru czasu pracy na jednego pracownika może na dzień dzisiejszy wynieść 2452,27 zł (w tym 2079,43 zł brutto oraz składki na ubezpieczenie społeczne należne od pracodawcy od przyznanego świadczenia w wysokości 372,84 zł).

Należy jednak pamiętać, iż wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżenie wymiaru czasu pracy musi zostać poprzedzone zawarciem odpowiedniego porozumienia w tym zakresie z organizacjami związkowymi, zakładową organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy, jeżeli nie działa u niego zakładowa organizacja związkowa.

Pierwotnie przepisy Tarczy antykryzysowej przewidywały, iż przedsiębiorca, który otrzymał z Funduszu dofinansowanie, nie może wypowiedzieć umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika w okresie dofinansowania oraz w okresie przypadających bezpośrednio po okresie dofinansowania nie dłużej jednak niż przez łączny okres 3 miesięcy. W przeciwnym razie byłby zobowiązany do zwrotu udzielonego świadczenia w całości wraz z odsetkami. Obecnie jednak, dzięki zmianom wprowadzonym w ramach Tarczy antykryzysowej 2.0 warunek ten obowiązuje jedynie w okresie, na który przyznano dofinansowanie.

• Dofinansowanie wynagrodzeń na podstawie umowy ze starostą i dofinansowanie części kosztów działalności samozatrudnionych

Drugim rodzajem dofinansowania przewidzianego w Tarczy antykryzysowej jest dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek, a także dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną, który pracowników nie zatrudnia.

Dofinansowanie zostało przewidziane w sytuacji, gdy mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca doświadcza spadku obrotów rozumianego jako zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego, za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego. Z powyższego wynika, iż aby skorzystać z dofinansowania działalność gospodarcza musi być prowadzona przynajmniej od roku.

Podobnie jak w przypadku dofinansowania z FGŚP przedsiębiorca, aby skorzystać z dofinansowania nie może zalegać z zobowiązaniami podatkowymi, z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r. (chyba, że zawarł odpowiednią umowę z ZUS lub urzędem skarbowym) i nie może również spełniać przesłanek do ogłoszenia upadłości.

Dofinansowanie obejmuje część kosztów wynagrodzeń oraz należnych składek. Od samego przedsiębiorcy zależy, czy będzie się on ubiegał o dofinansowanie wynagrodzeń wszystkich pracowników, czy tylko części z nich. Wysokość dofinansowania determinowana jest przez poziom spadku obrotów i może być przyznane:

1. w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika – gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 30%;
2. w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika - gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 50%;w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika - gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 80%.

Dofinansowanie może zostać przyznane na okres nie dłuższy niż 3 miesiące licząc od miesiąca złożenia wniosku i będzie wypłacane w okresach miesięcznych po złożeniu oświadczenia o zatrudnianiu pracowników objętych wnioskiem wg stanu na ostatni dzień miesiąca, za który ma być wypłacone dofinansowanie.

Podobnie jak w przypadku dofinansowania z FGŚP w pierwszej wersji Tarczy antykryzysowej przedsiębiorca korzystający z dofinansowania musiał utrzymać w zatrudnieniu pracowników objętych dofinansowaniem przez jego okres i okres mu odpowiadający pod rygorem proporcjonalnego zwrotu dofinansowania, jednak również w tym przypadku wymóg ten ograniczono jedynie do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową przez okres otrzymania dofinansowania.

Dofinansowanie będzie mogło zostać przyznane zarówno na pracowników, jak i odpowiednio na osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecania, albo które wykonują pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.

W przypadku przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną niezatrudniającego pracowników dofinansowanie obejmuje część kosztów prowadzenia działalności i może zostać przyznane, gdy spadek obrotów wywołany epidemią wynosi:

1. co najmniej 30% – dofinansowanie w wysokości 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie,
2. co najmniej 50% – dofinansowanie w wysokości 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie,
3. co najmniej 80% – dofinansowanie w wysokości 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie.

Dofinansowanie takie w ramach tarczy antykryzysowej jest również przyznawane na okres 3 miesięcy od miesiąca złożenia wniosku.

Przedsiębiorca podobnie jak w przypadku dofinansowania wynagrodzeń  będzie zobowiązany do prowadzenia działalności gospodarczej przez okres, na który przyznane zostało dofinansowanie.

Wnioski o dofinansowanie zarówno wynagrodzeń, jak i kosztów działalności należy składać do powiatowych urzędów pracy w terminie 14 dni od ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

Składki na ubezpieczenia w tarczach

W dzisiejszym wpisie przybliżymy jeden z najczęściej komentowanych elementów tzw. Tarczy antykryzysowej wprowadzonej przez rząd w celu wsparcia przedsiębiorców w walce z kryzysem gospodarczym spowodowanym epidemią COVID-19, czyli kwestię zwolnienia przedsiębiorców od opłacania składek ZUS w czasie epidemii.

W pierwszej części dzisiejszego wpisu przybliżymy obowiązujące już przepisy, wskażemy kogo dotyczy zwolnienie, co trzeba zrobić, aby takie zwolnienie uzyskać oraz jakie są jego konsekwencje podatkowe.

W drugiej części zajmiemy się kwestią składek ZUS w procedowanej aktualnie przez polski parlament Tarczy 2.0, która ma poszerzyć grono podmiotów uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia.

Tarcza antykryzysowa 1.0

Ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, czyli tzw. Tarczą antykryzysową wprowadzono do tzw. Specustawy o przeciwdziałaniu Covid-19 art. 31zo, który umożliwia zwolnienie przedsiębiorców z nieopłaconych składek ZUS w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r.

Zwolnienie obejmuje nieopłacone składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych zarówno za osoby prowadzące pozarolniczą działalność, osoby z nimi współpracujące i za pracowników, jak również za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia i osoby z nimi współpracujące, czyli osoby pracujące na podstawie tzw. umów cywilnoprawnych.

1. płatnik zgłaszający do ubezpieczenia inne osoby

Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają płatnikowi skorzystanie ze zwolnienia jeżeli na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił on do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 osób, a swoją działalność prowadził już przed dniem 1 lutego 2020 r.

1. płatnik prowadzący pozarolniczą działalność opłacający tylko własne składki

Tarcza 1.0 umożliwia także skorzystanie ze zwolnienia płatnikom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, jeżeli rozpoczęli działalność przed 1 lutego 2020 r. W przypadku takich płatników wprowadzono również dodatkowy warunek, zgodnie z którym ze zwolnienia nie może skorzystać płatnik, który w pierwszym miesiącu, w którym chce uzyskać zwolnienie osiągnął przychód równy lub wyższy 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., czyli 15 681 zł.

Wniosek o zwolnienie z ZUS

Celem skorzystania ze zwolnienia płatnik musi złożyć odpowiedni wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie później niż do 30 czerwca 2020 r. We wniosku muszą znaleźć się:

• dane płatnika składek;
• imię i nazwisko, nazwę skróconą,
• numer NIP i REGON, a jeżeli nie zostały nadane to nr PESEL lub serię i nr dowodu osobistego albo paszportu,
• adres do korespondencji,
• oświadczenie potwierdzające, iż płatnik nie osiągnął określonego przychodu z działalności,
• inne informacje niezbędne do umorzenia składek;
• podpis wnioskodawcy.

Oświadczenie o przychodzie, o którym mowa powyżej jest składane pod rygorem odpowiedzialności i karnej i konieczne jest umieszczenie w nim klauzuli o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”

Obowiązki rozliczeniowe

Należy również pamiętać, iż możliwość skorzystania ze zwolnienia nie zwalnia płatnika z obowiązku przesyłania do ZUS deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych na zasadach określonych w ustawie o ubezpieczeniach społecznych. ZUS zwalnia z konieczności opłacenia składek w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych należnych za ostatni z miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie.

Maksymalna wysokość zwolnienia

Przepisy Tarczy antykryzysowej nie przewidują ograniczeń wysokości składek w przypadku płatników zgłaszających do ubezpieczenia innych ubezpieczonych.

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących wysokość zwolnienia została w przepisach ograniczona do wysokości składek obliczanych od najniżej podstawy wymiaru tych składek.

Inna pomoc w ramach tarczy antykryzysowej

Z przepisów wprowadzających zwolnienie ze składek nie wynika, aby skorzystanie z możliwości zwolnienia ze składek była zależna od korzystania z innych form pomocy w ramach Tarczy antykryzysowej. W związku z powyższym należy stanąć na stanowisku, iż płatnik może skorzystać ze zwolnienia, nawet jeżeli korzysta z innych form pomocy przewidzianych w tarczy.

Wykluczenie płatników znajdujących się w „trudnej sytuacji”

Choć, nie wynika to z treści samej ustawy, to ZUS odwołując się do przepisów unijnych wskazuje, iż ze zwolnienia nie mogą również korzystać firmy, które znajdowały się w trudnej sytuacji w grudniu 2019 r. i nie regulowały należności, w tym składek pobieranych przez ZUS. Informacja została podana na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych bez podania konkretnej podstawy prawnej. W komunikacie zamieszczonym na oficjalnym koncie ZUS na Twitterze wskazano, iż mowa tu o przedsiębiorcach, którzy na dzień 31 grudnia 2019 r. zalegali ze składkami za okres dłuższy niż 12 miesięcy.

Składki w praktyce i możliwość odwołania

Należy zauważyć, iż wszelkie przeprowadzone obecnie analizy dotyczące zwolnienia ze składek opierane są na samej treści przepisów. Nie ma obecnie możliwości odwołania się do praktyki ZUS w tej materii. Nie można wykluczyć, iż w lipcu 2020 r. nastąpi wysyp decyzji ZUS odmawiających umorzenia zaległych składek ZUS. W przypadku decyzji odmownej Tarcza przewiduje możliwość wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do Prezesa ZUS w terminie 14 dni od otrzymania decyzji odmownej.

Konsekwencje podatkowe

Niestety, zwolnienie z obowiązku opłacania ZUS nie będzie tak korzystne dla przedsiębiorców, jak mogło się wydawać, z uwagi na powiązane z nim konsekwencje podatkowe.

Brak zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) odnośnie możliwości odliczenia składek opłaconych powoduje, iż płatnik korzystający ze zwolnienia w zakresie składek nieopłaconych nie może skorzystać z ulgi przewidzianej w ustawie o PIT. Brak możliwości odliczenia nieopłaconych składek (z uwagi na skorzystanie ze zwolnienia) może wpłynąć na zwiększenie miesięcznej zaliczki na podatek PIT, co u niektórych przedsiębiorców istotnie ograniczy korzyści związane ze zwolnieniem z konieczności opłacania składek ZUS, przewidzianym w Tarczy antykryzysowej.

Tarcza antykryzysowa 2.0

Projekt Tarczy 2.0, czyli ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 przewiduje rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia od składek ZUS.

Według projektu ustawa ma umożliwić skorzystanie ze zwolnienia również płatnikom, którzy na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosili do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych. W przypadku tych przedsiębiorców należy jednak zwrócić uwagę, iż przewidywane zwolnienie ma dotyczyć jedynie 50% łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek.

W przypadku tych płatników również ustanowiono warunek prowadzenia działalności przed dniem 1 lutego 2020 r.

Dodatkowo zwolnienie ma również przysługiwać spółdzielniom socjalnym zgłoszonym jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r.

Projekt ustawy rozjaśnia również nieco kwestię obliczania liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia przesądzając, iż do ich liczby nie należy zaliczać ubezpieczonych będących pracownikami młodocianymi, zatrudnionymi w celu przygotowania zawodowego.

W ramach Kancelarii WSKP przygotowaliśmy specjalną ofertę dla przedsiębiorców, szukających wsparcia w zakresie Tarczy antykryzysowej.
Szczegółowe informacje dostępne są w zakładce: https://wskp.pl/tarcza-antykryzysowa/
W razie gdyby mieli Państwo jakiekolwiek pytania zapraszamy do kontaktu.

W związku ze znacznym ograniczeniem możliwości działania przedsiębiorców w wielu sektorach i w obliczu kryzysu gospodarczego spowodowanego przez epidemię koronawirusa polski rząd przygotował projekt zmian w obowiązujących przepisach mający w założeniu załagodzić skutki wspomnianego kryzysu i umożliwić kontynuacje działalności przedsiębiorcom, którzy najbardziej ucierpią w wyniku epidemii.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw  trafił 27 marca 2020 pod obrady Sejmu, a według założeń Rady Ministrów powinien zacząć obowiązywać od 1 kwietnia 2020 r, dalej w tekście jako „Projekt Ustawy”.

Jako, że projekt ten jest bardzo rozbudowanym dokumentem nie sposób przedstawić wszystkich jego założeń w jednym wpisie. W związku z powyższym poniżej przedstawimy szczegóły i część postanowień Projektu Ustawy, które najprawdopodobniej wywrą największy wpływ na Państwa działalność w najbliższych miesiącach.

Zmiany w zakresie zwolnienia ze składek ZUS

 Zdaniem rządu jednymi z podmiotów, które są najbardziej narażone na skutki obecnego kryzysu gospodarczego są osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz małe przedsiębiorstwa, których mogą mieć problem z utrzymaniem poziomu zatrudnienia. Dlatego dla tych podmiotów w najnowszej regulacji przewidziano zwolnienie z płacenia składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne na czas 3 miesięcy. Zwolnienie obejmie firmy jednoosobowe oraz przedsiębiorców zatrudniających do 9 osób ubezpieczonych. Warunkiem, który umożliwia skorzystanie ze zwolnienia jest prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 lutego 2020 r.

Komu i kiedy przysługuje zwolnienie z płacenia składek ZUS w efekcie epidemii?

W przypadku osób opłacających składki wyłącznie za siebie, zwolnienie przysługuje, jeżeli przychód z prowadzonej działalności nie przekroczył 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2020 r., tj. 5 227 zł. x 300% = 15 681 zł.

Zwolnienie ma objąć 3 miesiące: marzec, kwiecień i maj, co oznacza, iż składek nie trzeba płacić w kwietniu, maju i czerwcu. Zwolnienie ma polegać na umarzaniu należności za wskazane miesiąc, przez co okres ten będzie zaliczany w prawie do renty oraz w wysokości przyszłej emerytury.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, które opłaciły składkę na ubezpieczenie chorobowe w marcu 2020 r., ma zostać przyjęta zasadę ciągłości ubezpieczenia, ze względu na zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co oznacza, że takie osoby zachowują prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w przypadku zaistnienia określonego ryzyka. Podobne zresztą rozwiązania odnoszą się do ubezpieczeń zdrowotnych.

Proponowane przepisy przewidują ponadto, iż w przypadku przeciągającej się epidemii okres zwolnienia może zostać przedłużony poprzez odpowiednie rozporządzenie Rady Ministrów.

Świadczenie postojowe dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych

W Projekcie Ustawy jako jeden z instrumentów, które maja wspomóc przedsiębiorców w dobie kryzysu i uchronić ich od upadłości zaproponowano tzw. świadczenie postojowe. Ma być to jednorazowa wypłata przeznaczona dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz dla osób wykonujących prace na podstawie umów cywilnoprawnych.

Takie świadczenie ma wynieść 80% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r., tj. 2080 zł i nie podlegać oskładkowaniu i opodatkowaniu. Uprawnienie do uzyskania takiego świadczenia ma jednak przysługiwać tylko tym osobom, które nie posiadają innego tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Prawo do świadczenia ma przysługiwać z tytułu przestoju ekonomicznego spowodowanego wystąpieniem zagrożenia epidemicznego, które trwało co najmniej 30 dni przed miesiącem, w którym osoba uprawniona składa wniosek o przyznanie świadczenia.

Uzyskanie prawa do świadczenia postojowego jest jednak uzależnione od spełnienia kilku dodatkowych warunków. Jednym z nich jest kryterium przychodowe, wedle którego świadczenie nie będzie przysługiwało osobom, które w miesiącu poprzedzającym złożenie wnioski osiągnęły przychód równy lub przewyższający 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., tj. 15 681 zł. Świadczenie będzie natomiast przysługiwać, jeśli przedsiębiorca rozpoczął prowadzenie działalności przed 1 marca 2020 r. i nie zawiesił działalności gospodarczej, a jego przychód z prowadzenia tej działalności w stosunku do poprzedniego miesiąca kalendarzowego uległ obniżeniu o co najmniej 15%.

Prowadzący działalność gospodarczą, dla których mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i którzy korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług będą mieli prawo do świadczenia postojowego w wysokości 50% najniższego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r., ze względu na brak możliwości weryfikacji osiąganego przychodu.

Osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. umów zlecenia i umowy o dzieło będą miały prawo do świadczenia postojowego, jeśli ich umowa została zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r. Świadczenie będzie przysługiwać, jeżeli wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy cywilnoprawnej wynosi co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r. albo jeżeli ich zleceniodawca nie uzyskał pomocy na wypłatę wynagrodzeń w ramach rozwiązań związanych z przeciwdziałaniem skutkom gospodarczym wywołanych COVID-19. Wysokość świadczenia ma nie być uzależniona od wysokości wynagrodzenia przewidzianego w umowie cywilnoprawnej, jak również faktycznej wypłaty wynagrodzenia za ograniczone wykonanie umowy. W każdym przypadku wysokość wypłacanego im świadczenia ma wynosić 80% minimalnego wynagrodzenia. Podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę świadczenia będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który będzie jej dokonywał na podstawie wniosku zainteresowanego.

Pożyczka dla mikroprzedsiębiorców

Projekt Ustawy przewiduje dodatkowe wsparcie finansowe dla mikroprzedsiębiorców, które dodatkowo ma sprzyjać utrzymaniu poziomu zatrudnienia w tych najmniejszych przedsiębiorstwach

Jeżeli mikroprzedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r. to może ubiegać się o udzielenie mu pożyczki ze środków Funduszu Pracy do wysokości 5 tys. zł na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Pożyczka będzie miała stałe oprocentowanie wynoszące 0,05 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP w skali roku. Spłatę pożyczki będzie można rozpocząć po 6 – miesięcznym okresie karencji.

Celem pożyczki ma być pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności mikroprzedsiębiorców, a jej dodatkowym atutem ma być fakt, iż będzie ona ulegała umorzeniu wraz z odsetkami pod warunkiem, iż mikroprzedsiębiorca w okresie 3 miesięcy od jej udzielenia nie zmniejszy stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników i kosztów prowadzenia działalności przez samozatrudnionych

Kolejnym proponowanym w Projekcie Ustawy sposobem na walkę z kryzysem jest dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek, a także dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną, który pracowników nie zatrudnia.

Dofinansowanie zostało przewidziane w sytuacji, gdy przedsiębiorca doświadcza spadku obrotów rozumianego jako zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Dofinansowanie ma obejmować część kosztów wynagrodzeń oraz należnych składek. Od samego przedsiębiorcy zależy, czy będzie się on ubiegał o dofinansowanie wynagrodzeń wszystkich pracowników, czy tylko części z nich. Wysokość dofinansowania determinowana jest przez poziom spadku obrotów i może być przyznane:

• w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika – gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 30%;

• w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika - gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 50%;

• w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika - gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 80%.

Dofinansowanie może zostać przyznane na okres nie dłuższy niż 3 miesiące i będzie wypłacane w okresach miesięcznych po złożeniu oświadczenia o zatrudnianiu pracowników wg stanu na ostatni dzień miesiąca, za który ma być wypłacone dofinansowanie.

Przedsiębiorca korzystający z dofinansowania musi utrzymać w zatrudnieniu pracowników objętych dofinansowaniem przez jego okres i okres mu odpowiadający pod rygorem proporcjonalnego zwrotu dofinansowania.

Dofinansowanie będzie mogło zostać przyznane zarówno na pracowników, jak i odpowiednio na osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecania, albo które wykonują pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.

Dofinansowanie dla przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną niezatrudniającego pracowników obejmuje część kosztów prowadzenia działalności i może zostać przyznane, gdy spadek obrotów wynosi:

• co najmniej 30% – w wysokości 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie,
• co najmniej 50% – w wysokości 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie,
• co najmniej 80% – w wysokości 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie.

Przedsiębiorca będzie obowiązany do prowadzenia działalności gospodarczej przez okres, na który przyznane zostało dofinansowanie, zaś w przypadku niewywiązania się z tego warunku będzie obowiązany do zwrotu otrzymanego dofinansowania w kwocie proporcjonalnej do okresu nieprowadzenia działalności gospodarczej.

Wnioski o dofinansowanie zarówno wynagrodzeń, jak i kosztów działalności należy składać do powiatowych urzędów pracy w terminie 14 dni od ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

Możliwość uwzględnienia przez banki trudnej sytuacji podmiotów z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Kolejnym rozwiązaniem w tarczy antykryzysowej mającym wspomóc mikro, małych i średnich przedsiębiorców ma być możliwość renegocjacji warunków finansowania wziętych przez nie kredytów i pożyczek. W ramach zmienionych przepisów banki mają uzyskać możliwość modyfikacji (w tym przedłużenia i odnowienia) warunków finansowań kredytów udzielonych mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy niezależnie od regulacji wynikających z przepisów ustawy Prawo bankowe. Celem wprowadzenia takiej możliwości jest chęć ochrony takich przedsiębiorców w okresie ograniczenia działalności spowodowanej epidemią, co przy okazji ma wpłynąć na utrzymanie możliwości regulowania bieżących zobowiązań wobec kontrahentów pozostających w stosunkach gospodarczych z danym przedsiębiorcą.

Wszelkie modyfikacje mają być przeprowadzane w ramach uzgodnień między bankiem, a przedsiębiorcą. Modyfikacja w założeniu Projektu Ustawy nie może pogarszać sytuacji kredytobiorcy, a wprowadzenie omawianych regulacji ma jedynie zapewnić większą elastyczność bankom do podejmowania działań na korzyść kredytobiorców.

Wskazane rozwiązanie może być jednak zastosowane tylko do kredytobiorców, którzy mieli zawarte z bankiem umowy w dniu wejścia w życie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, tj. 8 marca 2020 r., a zmiana warunków kredytu lub pożyczki jest uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonaną przez bank nie wcześniej niż w dniu 30 września 2019 r.

Zmiany w ustawie Kodeks spółek handlowych

W nowej regulacji przewidziano również zmiany w ustawie Kodeks spółek handlowych, które w założeniu twórców Projektu Ustawy mają zapobiegać paraliżowi decyzyjnemu w spółkach handlowych funkcjonujących w polskiej gospodarce (spółka jawna, spółka z o.o., spółka komandytowa) powodowanemu przez izolację społeczeństwa.

Projekt Ustawy zakłada wprowadzenie możliwości odbywania posiedzeń zarządów i rad nadzorczych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych z wykorzystaniem najnowszych technologii, czyli w trybie telekonferencji lub wideokonferencji.

W myśl proponowanych przepisów rady nadzorcze, a także zarządy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych będą mogły podejmować uchwały w trybie pisemnym lub za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, bez konieczności zawarcia w umowie spółki lub jej statucie odpowiedniego upoważnienia, przy czym możliwe jest przyjęcie odmiennych regulacji przez spółki w ich umowach lub statutach.

W nowych przepisach ma również zostać usunięty zakaz podejmowania uchwał w trybie pisemnym lub za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, w przypadku gdy dotyczyły one wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania zarządu oraz odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób.

Tak jak już wspomniano na wstępie dzisiejszego wpisu w związku z obszernością Projektu Ustawy w jednym wpisie nie sposób wskazać, a co dopiero omówić wszystkich zmian proponowanych przez Radę Ministrów w tej tzw. tarczy antykryzysowej.

W związku z tym w najbliższym czasie zachęcamy do dalszego śledzenia naszej strony, na której pojawiać się będą kolejne wpisy omawiające dalsze, wprowadzane w ramach „tarczy” rozwiązania, które w założeniu mają przynieść pomoc przedsiębiorcom w przetrwaniu kryzysu.

W zapowiadanej poprzednio drugiej części analizy sytuacji prawnej pracodawców, pracowników i współpracowników analizie poddamy przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, które należą do sfery relacji pomiędzy pracodawcami, a pracownikami i współpracownikami.

1. Możliwości na gruncie Specustawy

Brak regulacji prawnych w KP w zakresie szczegółowych uprawnień i obowiązków pracowników i pracodawców w sytuacji epidemii, powoduje konieczność sięgnięcia do uchwalanych w ekspresowym tempie przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: „Specustawa”).

Zgodnie z art. 3 Specustawy: „W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).”

W oparciu o przepisy specustawy pracodawca może polecić pracownikowi pracę zdalną. Polecenie takie jest na podstawie art. 100 § 1 KP dla pracownika wiążące. Pracownik jest bowiem obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Polecenie pracy zdalnej, w związku z podejmowanymi przez pracodawcę czynnościami przeciwdziałającym koronawirusowi, jest zgodne z prawem, a także uzasadnione zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednocześnie, ocena i podjęcie decyzji w zakresie wydania takiego polecenia spoczywa na pracodawcy. Specustawa (podobnie jak omówiane poprzednio przepisy KP) nie reguluje kwestii możliwości żądania przez pracownika zwolnienia z pracy lub wysłania pracownika do pracy zdalnej w sytuacji, w której pracownik obawia się o swoje zdrowie.

Jednocześnie, w przypadku pojawienia się niepokojących objawów pracownik może otrzymać zwolnienie lekarskie (tzw. L4), które stanowi, podobnie jak decyzja lub oświadczenie o kwarantannie usprawiedliwioną przyczynę nieobecności w pracy i powinno być akceptowane przez pracodawcę w normalnym trybie. Sam fakt wprowadzenia w Polsce stanu epidemii, a wcześniej stanu zagrożenia epidemicznego nie jest wystarczający dla podejmowania się przez pracodawcę samodzielnej oceny stanu zdrowia pracownika. Jak wynika z komunikatu Państwowej Inspekcji Pracy (dostępnym pod adresem: https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108072,wyjasnienia-pip-w-zwiazku-z-koronawirusem.html): „Niedopuszczenie pracownika do pracy, ze względu na potencjalne zarażenie wirusem może narazić pracodawcę na zarzut o nękanie, czy stosowanie mobbingu.”

Jednocześnie, zgodnie z art. 4 ust. 1 Specustawy „w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590) przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni”.

Zgodnie, z art. 4 ust. 2 Specustawy: „dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w ust. 1, i nie wlicza się do okresu, o którym mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, zasiłek, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ustawy, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje”

Zasiłek opiekuńczy oraz dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłacany pracownikom w oparciu o przepisy Specustawy przysługują z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że zasiłki nie obciążają funduszu pracodawców. Nawet jeżeli pracodawca wypłaca zasiłek (w przypadku gdy jest do tego zobowiązany), wypłacone kwoty rozliczy następnie z ZUS.

W związku z przedłużeniem okresu zamknięcia placówek oświatowych należy spodziewać się rychłych zmian, które wydłużą okres zasiłku wskazany w art. 4 ust 1 Specustawy, co jak wskazano powyżej nie obciąży finansowo pracodawców w sposób bezpośredni, wpłynie jednak na przedłużający się okres nieobecności w pracy pracownika – rodzica.

W praktyce wiele pracodawców, stara się ograniczyć konieczność stawiania się pracowników do pracy, wykorzystując w tym celu osiągnięcia techniki i wprowadzając system pracy zdalnej lub ustalając dyżury i zasady obowiązujące w miejscu pracy, w taki sposób aby zminimalizować ryzyko kontaktów między pracownikami zarówno w drodze do pracy jak i w miejscu pracy. W przypadku podpisanych z pracownikami umów o pracę, umowy te obowiązują, a ewentualna decyzja o ich wypowiedzeniu nie będzie miała charakteru „tymczasowego”. Podkreślić należy, że ani przepisy KP ani Specustawy nie przewidują możliwości „tymczasowego zwolnienia”, stąd jeżeli pracodawca zdecyduje się na wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, powinien to zrobić z zachowaniem wszystkich reguł wypowiadania umów o pracę określonych przepisami KP. Powyższe nie ogranicza możliwości rozwiązania umowy za porozumieniem stron, która co do zasady możliwa jest w każdej sytuacji.

2. Sytuacja prawna zleceniobiorców i kontrahentów

W przypadku podpisanych w przez przedsiębiorców umów zlecenia, brak wykonywania umowy przez zleceniobiorcę, nie będzie wiązał się z koniecznością wypłaty wynagrodzenia. Ponadto, dochodzenie przez zleceniobiorców wynagrodzenia za tzw. gotowość do pracy, należy uznać za niezwykle utrudnione – z uwagi na przypuszczalny brak w umowie zlecenia jakichkolwiek postanowień regulujących zaistniałą sytuację.

Jednocześnie, zgodnie z obowiązującym art. 471 Kodeksu cywilnego: „dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Przepis ten przy przyjęciu istnienia siły wyższej, a więc według stanowiska ukształtowanego w doktrynie i orzecznictwie – zdarzenia zewnętrznego (w stosunku do osoby dłużnika), nadzwyczajnego, które uniemożliwia dłużnikowi wykonanie lub należyte wykonanie zobowiązania, a któremu dłużnik nie mógł zapobiec, może stanowić podstawę do uwolnienia się od odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wskutek zaistnienia siły wyższej, do której można zaliczyć wystąpienie pandemii koronawirusa.

Jednocześnie, mając na uwadze, chęć zachowania dobrych kontaktów i relacji z współpracownikami, a także wolę kontynuowania współpracy ze zleceniobiorcami i kontrahentami po unormowaniu się sytuacji i zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego, warto rozważyć wysłanie do wszystkich zleceniobiorców i kontrahentów wiadomości ze szczegółowym wyjaśnieniem podjętych działań i dalszych planów. Podjęcie rozmów lub prób negocjacji warunków utrzymania współpracy w tym newralgicznym i bardzo niekorzystnym okresie może przejawiać się w częściowym ograniczeniu, zawieszeniu na określony czas lub zmodyfikowaniu zasad współpracy. Mając na uwadze, trudny do przewidzenia okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce, podjęcie tego typu rozmów wydaje się w wielu przepadkach niezbędne.

3. Zapowiedź pakietu osłonowego

W najbliższym czasie, zgodnie z zapowiedziami Prezesa Rady Ministrów wprowadzone mają zostać rozwiązania prawne, których zadaniem będzie złagodzenie skutków kryzysu gospodarczego wywołanego wybuchem epidemii COVID-19 poprzez nowelizację wprowadzonej niedawno Specustawy, która ma wprowadzać zmiany w wielu sektorach dotkniętych skutkami epidemii. Wciąż jednak nie opublikowano żadnych oficjalnych dokumentów, które pozwałyby wskazać jakich konkretnie zmian i w jakich konkretnie aktach prawnych należy się spodziewać.

Wobec tak dynamicznie zmieniającej się sytuacji, a także przywołanych powyżej trwających prac nad pakietem osłonowym dla przedsiębiorców, będziemy starali się w miarę możliwości w tym trudnym okresie na bieżąco informować Państwa o wszelkich nowych regulacjach mających znaczenie w zakresie prowadzonej przez Państwa działalności.

• Sytuacja prawna pracodawców, pracowników i współpracowników w związku z koronawirusem cz. 1
• Sytuacja prawna pracodawców, pracowników i współpracowników w związku z koronawirusem cz. 2

Mając na uwadze dynamicznie zmieniającą się sytuację w związku z pandemią koronawirusa, w niniejszym wpisie pragniemy odnieść się do obowiązujących w polskim porządku prawnym przepisów prawa pracy i innych w kontekście umów obowiązujących między pracodawcami, a pracownikami i współpracownikami, jako że budzą one wiele wątpliwości. W celu zachowania przejrzystości analiza zostanie podzielona na dwie części. W pierwszej z nich przybliżymy Państwu obowiązki i możliwości przysługujące pracodawcom i pracownikom w tym trudnym czasie wynikające z przepisów Kodeksu Pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (dalej jako „Rozporządzenie o epidemii”). Rozporządzenie to zostało zmienione kolejnym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2020 r., wprowadzającym w dniach od 25.03.2020 r. do 11.04.2020 r. istotne ograniczenia w możliwości przemieszczania się i wprowadzającym m.in. zakaz zgromadzeń. Treść rozporządzenia zmieniającego z dnia 24.03.2020 r. również będzie przedmiotem odrębnej analizy.

Możliwości na gruncie Kodeksu pracy oraz rozporządzenia o epidemii w przypadku konieczności zawieszenia działalności lub zamknięcia zakładu pracy

W pierwszej kolejności należy wskazać, że przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 – dalej też jako KP), nie przewidują możliwości czasowego zwolnienia pracowników  czy wysłania ich na bezpłatny urlop z inicjatywy pracodawcy. Wszelkie wnioski urlopowe powinny pochodzić od pracowników, a przepisy prawa nie przewidują możliwości wysłania pracowników na jakikolwiek urlop w związku z stanem zagrożenia epidemicznego.

Podkreślić należy, że aktualna sytuacja może wpisywać się w ramy art. 81 KP, traktującego o gotowości do pracy w okresie przestoju. Zgodnie z art. 81 § 1 KP: „Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.”

Potwierdzeniem tak szeroko rozumianych przyczyn przestoju jest wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy z dnia 7 stycznia 2014 r. (sygn. akt I PK 150/13), w którym SN wskazał, że użyte w art. 81 § 1 KP sformułowanie "przeszkody z przyczyn dotyczących pracodawcy" należy wyjaśniać poprzez ich zestawienie z przeszkodami dotyczącymi pracownika i przeszkodami niedotyczącymi pracownika, a jedynie zaistnienie przeszkód dotyczących wyłącznie pracownika wykluczy zastosowanie art. 81 § 1 KP.

Aktualnie obowiązujące Rozporządzenie o epidemii wprowadza stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 na okres od 20.03.2020 r. do odwołania. Wskazane Rozporządzenie o epidemii wiąże się ze szczególnymi ograniczeniami, wprowadzając m.in. całkowity zakaz prowadzenia działalności:

1. polegającej na przygotowywaniu i podawaniu posiłków i napojów gościom siedzącym przy stołach lub gościom dokonującym własnego wyboru potraw z wystawionego menu, spożywanych na miejscu (PKD 10.A),UWAGA! Zakaz nie dotyczy świadczenia usług polegających na przygotowywaniu i podawaniu żywności na wynos lub na jej przygotowywaniu i dostarczaniu oraz działalności restauracyjnej lub barowej prowadzonej w środkach transportu, wykonywanej przez oddzielne jednostki.
2. związanej z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprezami, takimi jak targi, wystawy, kongresy, konferencje, spotkania, włączając działalności polegające na zarządzaniu i dostarczaniu pracowników do obsługi terenów i obiektów, w których te imprezy mają miejsce (PKD 82.30.Z),
3. twórczej związanej z wszelkimi zbiorowymi formami kultury i rozrywki (PKD 90.0),
4. związanej ze sportem, rozrywkowej i rekreacyjnej (PKD 93.0), w szczególności polegającej na prowadzeniu miejsc spotkań, klubów, w tym klubów tanecznych i klubów nocnych oraz basenów, siłowni, klubów fitness, związanej z projekcją filmów lub nagrań wideo w kinach, na otwartym powietrzu lub w pozostałych miejscach oraz działalności klubów filmowych (PKD 59.14.Z),
5. związanej z konsumpcją i podawaniem napojów (PKD 56.30),
6. związanej z prowadzeniem kasyn, z wyłączeniem kasyn internetowych;
7. bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałej działalności związanej z kulturą (PKD 91.0);
8. w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, w części polegającej na udzielaniu pacjentom świadczeń opieki zdrowotnej.

W stosunku do zakresu działalności objętych wcześniej obowiązującym rozporządzeniem w sprawie  ogłoszenia w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego usunięty został zakaz prowadzenia działalności związanej z prowadzeniem obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 55.20).

Ponadto, nawet jeżeli pracodawca prowadzi działalność gospodarczą w innym zakresie niż wskazany w treści Rozporządzenia, jeżeli w związku z epidemią COVID-19 zmuszony będzie zamknąć swój zakład pracy, to na gruncie aktualnie obowiązującego orzecznictwa trzeba będzie przyjąć, że przestój w prowadzonej przez niego działalności powodują przyczyny dotyczące pracodawcy. Niemniej, w obecnej sytuacji konieczność wypłaty wynagrodzenia pracownikom w okresie przestoju, może być dla wielu pracodawców niewykonalna z uwagi na brak przychodów (zwłaszcza w zakresie działalności określonych w rozporządzeniu). Mając na uwadze, że sytuacja dynamicznie się zmienia, będziemy na bieżąco śledzić uchwalane obecnie akty prawne, które mają rozjaśnić sytuację prawną powstałą w wyniku wybuchu epidemii, jak również złagodzić skutki kryzysu gospodarczego uderzającego w przedsiębiorców w związku z epidemią.

Zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika

Koniecznym jest także zwrócenie uwagi na regulację wprowadzoną w art. 210 KP, zgodnie z którym w określonych tam przypadkach szczególnych pracownik ma prawo powstrzymania się od wykonywania pracy. Chodzi o pracę w szczególnych warunkach, w których warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Należy jednocześnie podkreślić, że dla zaistnienia prawnie usprawiedliwionej możliwości powtrzymania się przez pracownika od pracy, zgodnie z art. 210 KP konieczne jest ziszczenie się łącznie dwóch wskazanych przesłanek, jakimi są: brak bezpiecznych warunków pracy (tak: wyr. SN z 19.1.2000 r., I PKN 488/99) oraz bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia samego pracownika albo też innych pracowników. Sama zaś obawa o swoje zdrowie czy strach przed epidemią należy uznać za niewystarczający dla powstrzymywania się od pracy w oparciu o cytowany przepis.

Kwarantanna

W obecnej sytuacji epidemiologicznej często występującym zjawiskiem jest przebywanie na obowiązkowej kwarantannie osób, które są zdrowe, mają jednak potwierdzony kontakt z osobą zarażoną. Pojawia się zatem pytanie czy osoby takie mogą świadczyć prace zdalną w przypadku, gdy przewiduje to ich pracodawca. Należy podkreślić, iż taka sytuacja jest niemożliwa w przypadku, gdy pracownik pobiera zasiłek chorobowy na podstawie decyzji państwowego inspektora sanitarnego lub zaświadczenia lekarskiego. Sytuacja osób zdrowych przebywających na kwarantannie wydaje się niejasna, jednak przepisy Rozporządzenia odnośnie osób powracających na terytorium Polski wskazują, iż należy się skłaniać ku poglądowi, iż osoby przebywające na kwarantannie nie powinny świadczyć pracy w żadnej formie.

Rozporządzenie w § 3 reguluje wprost tylko sytuację prawną osób powracających na terytorium Polski. Obowiązane są one przejść okres 14-dniowej kwarantanny, przez co, zgodnie z treścią Rozporządzenia nie mogą świadczyć w tym okresie pracy. Pracownik, który zostaje poddany kwarantannie na skutek powrotu do Polski, musi poinformować o tym fakcie pracodawcę za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemu łączności, w tym przez telefon. Takiej osobie za okres kwarantanny przysługuje wynagrodzenie określone w art. 92 KP, tj. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub świadczenie pieniężne z tytułu choroby przy spełnieniu warunków określonych w art. 92 KP. Aby otrzymać wynagrodzenie pracownik w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia kwarantanny składa pracodawcy lub podmiotowi zobowiązanemu do wypłaty świadczenia oświadczenie potwierdzające fakt odbycia kwarantanny, w którym zamieszcza swoje imię i nazwisko, PESEL (jeżeli posiada), serię i numer paszportu, jeżeli okazywał go o kontroli Straży Granicznej, dzień rozpoczęcia i zakończenia kwarantanny oraz swój podpis. Oświadczenie pełni funkcję dowodu usprawiedliwiającego nieobecność w pracy i musi zostać przekazane przez Płatnika składek, który nie jest obowiązany do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby niezwłoczne, do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni. Oświadczenie to, podobnie jak informacja o kwarantannie może zostać złożone za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub systemu łączności. W przypadku powzięcia wątpliwości przez Pracodawcę lub podmiot zobowiązany do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, mogą oni wystąpić do właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu weryfikacji danych podanych w oświadczeniu, wniosek taki wymaga jednak uzasadnienia.

Jak już wspomniano sytuacja wciąż jest dynamiczna i uchwalane są kolejne zmiany w obowiązujących przepisach. W związku z powyższym zachęcamy do zapoznania się również z kolejną częścią wpisu, w której przybliżymy wpływające na pracodawców oraz pracowników przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a także obecną sytuację zleceniodawców oraz kontrahentów.

• Sytuacja prawna pracodawców, pracowników i współpracowników w związku z koronawirusem cz. 1
• Sytuacja prawna pracodawców, pracowników i współpracowników w związku z koronawirusem cz. 2

W dniu 24 marca 2020 r. w życie wejdzie znaczna część przepisów nowelizacji z 30 sierpnia 2019 r. ustawy Prawo Upadłościowe.

Najważniejsze zmiany dotyczyć będą postępowania prowadzonego względem konsumentów, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych przepisami nowelizacji jest usunięcie konieczności badania przez sąd upadłościowy zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu niewypłacalności na etapie ogłaszania upadłości. Stąd najważniejszą przesłanką do ogłoszenia upadłości będzie niewypłacalność dłużnika.

Obecnie wystarczające będzie uznanie, że dłużnik jest niewypłacalny. Sąd upadłościowy, odmiennie niż dotychczas, oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jedynie w sytuacji:

• upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
• w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań

- chyba że uwzględnienie wniosku jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Nowelizacja wprowadza również zmiany w zakresie wymogów wniosku o ogłoszenie upadłości. Po wejściu w życie przepisów, wniosek o ogłoszenie upadłości powinien dodatkowo zawierać takie dane, jak: NIP dłużnika, jeżeli dłużnik miał taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku, informację o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach, informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł oraz oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

W przypadku złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia o prawdziwości danych dłużnik poniesie odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdy.

Wprowadzenie trybów postępowania upadłościowego

Zmienione przepisy wprowadzają trzy tryby postępowania upadłościowego dotyczącego konsumentów, tj. tryb zwykły, uproszczony i układowy.

Tryb zwykły to tryb najbardziej zbliżony do dotychczas obowiązujących przepisów, a dotyczyć będzie on głównie dłużników względem których niezbędne będzie prowadzenie postępowania, w ramach którego powołany zostanie sędzia komisarz, sporządzona zostanie lista wierzytelności i plan podziału.

Najciekawszym rozwiązaniem wprowadzonym nowelizacją jest tryb uproszczony, który znajdzie zastosowanie do dłużników nieposiadających majątku lub posiadających niewielki majątek. Dotychczas niezależnie od wysokości majątku upadłego, wszystkie postępowania upadłościowe prowadzone były w tym samym trybie. Postępowanie uproszczone jest znacznie odformalizowane i z założenia ma być szybciej prowadzone, a to m.in. z uwagi na niewyznaczanie sędziego komisarza i przerzucenie obowiązków na syndyka, do którego należy składać osobiście zgłoszenia wierzytelności.

W trybie uproszczonym, z uwagi na brak majątku, całe postępowanie sprowadzać będzie się do likwidacji przez syndyka i przygotowania projektu spłaty wierzycieli obejmującego listę wierzytelności i plan podziału.

Dodatkowo nowelizacja wprowadza tryb układowy, którego założeniem jest dokonanie oddłużenia przez zawarcie stosownego porozumienia między dłużnikiem a wierzycielami. Z uwagi na obszerność zmian regulacyjnych, postępowaniu temu poświęcony zostanie osobny wpis, do którego lektury już dziś zachęcamy.

Możliwość dokonania sprzedaży majątku dłużnika o znacznej wartości

Zgodnie z nowymi przepisami możliwe będzie zastosowanie procedury tzw. przygotowanej likwidacji również względem konsumentów. Składając wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnik będzie mógł dodatkowo złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych o znacznej wartości. Do wniosku dołączyć należy wówczas dowód wpłaty przez nabywcę na rachunek depozytowy sądu właściwego do rozpoznania wniosku wadium w wysokości jednej dziesiątej oferowanej ceny. Wniosek winien odpowiadać również dalszym wymogom formalnym, szczegółowo wskazanym w znowelizowanych przepisach, w tym m.in. określać listę znanych dłużnikowi zabezpieczeń dokonanych na majątku, którego wniosek dotyczy, opis i oszacowanie składników majątkowych objętych wnioskiem sporządzony przez biegłego sądowego, warunki sprzedaż tj. co najmniej cena składnika majątkowego i dane nabywcy oraz odpisy wniosku dla wierzycieli zabezpieczonych na majątku.

Możliwość przeprowadzenia postępowania upadłościowego względem przedsiębiorcy w trybie postępowania „konsumenckiego”

Jedną z najważniejszych zmian, która w praktyce oznaczać może oddłużenie wielu podmiotów, które do dnia wejścia w życie znowelizowanych przepisów były tego praktycznie pozbawione, jest poszerzenie listy podmiotów względem których możliwe jest zastosowanie przepisów o upadłości konsumenckiej.

Nowelizacja stanowi, iż osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą również będą uprawnione do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Dotychczasowe przepisy traktowały wszystkich przedsiębiorców na równi, co w rezultacie skutkowało brakiem możliwości oddłużenia znacznej części przedsiębiorców, tj. właśnie przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Jaki będzie rezultat wprowadzonych zmian dowiemy się w nieodległej przyszłości. Najpewniej spodziewać możemy się wzrostu wniosków o ogłoszenie upadłości małych przedsiębiorców.

We wszelkich sprawach związanych z upadłością osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, jak również przedsiębiorców oraz innych sprawach zapraszamy do kontaktu: www.wskp.pl/#kontakt
[email protected]
+48 577 533 499

Panująca epidemia koronawirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19 i podejmowane w związku z nią działania rządzących wywołują wiele pytań odnośnie tego, jak obecna sytuacja jest regulowana przez prawo i czego można lub nie można oczekiwać w aktualnym stanie rzeczy w świetle prawa. Przygotowaliśmy kilka wpisów, które mamy nadzieje chociaż częściowo pozwolą odnaleźć się Państwu w obecnej, zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości.

W niniejszym wpisie poruszymy kilka kwestii związanych z sektorem, który jako jeden z pierwszych odczuł skutki epidemii COVID-19 i dla którego skutki te będą jednymi z najpoważniejszych, zwłaszcza w obliczu zamykania granic poszczególnych państw, w tym Polski, czyli branżą turystyczną. Od dnia 15 marca 2020 r. na 10 dni znacząco ograniczono w Polsce możliwość przekraczania granic kraju, jak również w dużym stopniu wstrzymano ruch lotniczy. Do Polski nie może wjeżdżać większość cudzoziemców, a powracający obywatele muszą przechodzić obowiązkową 14 – dniową kwarantannę. Wciąż możliwy jest wyjazd z Polski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych apeluje jednak o unikanie wszelkich podróży zagranicznych.

Zastosowanie przez rząd tak daleko idących rozwiązań znacząco utrudnia funkcjonowanie zarówno przedsiębiorców działających na rynku turystycznym, jak również praktycznie uniemożliwia wszelkie wyjazdy turystyczne w najbliższym czasie.

Oczywistym jest, że w takiej sytuacji zarówno przedsiębiorcy, jak i podróżni chcieliby jak najlepiej zabezpieczyć swoje interesy majątkowe.

Odwołane loty

Obecnie jednoznaczna wydaje się sytuacja na rynku lotniczym. W wyniku decyzji polskiego rządu, wstrzymane zostają międzynarodowe loty komercyjne. W związku z tym pasażerowie wszystkich lotów, które zostały odwołane uprawnieni są do otrzymania zwrotu kosztów za bilet. Najczęściej linie lotnicze dokonują zwrotów po wypełnieniu odpowiednich formularzy umieszczonych na stronach internetowych przewoźników.

Należy zauważyć, iż same linie lotnicze nie ponoszą odpowiedzialności za odwołanie lotów, jako że obowiązek zawieszenia lotów wynika z decyzji polskich władz. Pasażerowie odwołanych lotów nie będą wobec tego uprawnieni do domagania się odszkodowania od przewoźników na podstawie rozporządzenia WE 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Zgodnie z treścią art. 5 ust. przywołanego aktu prawnego przewoźnik nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania jeżeli odwołanie lotu spowodowane zostało „przez zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków”. Taką nadzwyczajną okoliczność niewątpliwie stanowić będzie odgórne wstrzymanie ruchu lotniczego.

Warto jednak wskazać, iż w przypadku przywrócenia lotów międzynarodowych przy dalszym występowaniu COVID-19 w miejscach docelowych lotów kwestia zwrotów za niewykorzystany bilet będzie prezentowała się nieco odmiennie. Jeżeli lot zostanie zrealizowany, a pasażer z obawy przed zarażeniem będzie chciał z biletu zrezygnować to możliwość otrzymania zwrotu kosztów takiego biletu najczęściej regulowana będzie przez same linie lotnicze. Tradycyjne linie lotnicze w wielu przypadkach oferują możliwość anulowania rezerwacji, bądź odzyskania części wpłaconej kwoty za bilet. Jednak w przypadku najbardziej popularnych tanich linii lotniczych takie zwroty nie będą przysługiwały niedoszłym pasażerom, choć nie można wykluczyć, iż nawet tacy przewoźnicy podejdą wyrozumiale do kwestii epidemii i wprowadzą specjalne rozwiązania w tym szczególnym czasie.

Zwrot kosztów wyjazdu zorganizowanego

Sytuacja staje się bardziej skomplikowana w przypadku zorganizowanych wyjazdów turystycznych. Kwestię odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej reguluje art. 47 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych. Pierwsze 3 ustępy wskazują na możliwość odstąpienia od umowy, ale wiążą się z poniesieniem przez podróżnego odpowiedniej i uzasadnionej opłaty.

Zgodnie z ustępem 4 tego artykułu podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej „bez ponoszenia opłat za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz turystów do miejsca docelowego”.

Jak widać w przepisie występują pewne nieostre pojęcia, które utrudniają jednoznaczne wskazanie w jakich konkretnie sytuacjach podróżny może odstąpić od umowy i otrzymać pełen zwrot poniesionych kosztów, jednak bez jakiegokolwiek odszkodowania lub zadośćuczynienia.

Jak wynika z treści art. 4 ust. 15 przywoływanej ustawy za „nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności rozumie się sytuacje pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądnie działania”.  Jako konkretny przykład takich okoliczności wskazuje się powołując na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2392 w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych m.in. działania wojenne, terroryzm, czy też właśnie znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży. Pojawia się jednak pytanie jak szeroko rozumieć należy pojęcie miejsca docelowego lub jego bezpośredniego sąsiedztwa. Niewątpliwie ocena wszystkich okoliczności w sprawie musi być w pełni obiektywna i nie może faworyzować którejkolwiek ze stron. Dlatego samo wystąpienie pojedynczych przypadków wirusa w państwie docelowym, czy też nawet regionie może okazać się niewystarczające do odstąpienia od umowy bez ponoszenia kosztów, co wydaje się uzasadnione. Jednak w przypadku występowania większej liczby przypadków w okolicach miejsca docelowego lub w przypadku, gdy wyjazd wiązałby się z takimi niedogodnościami jak 14-dniowa kwarantanna po przyjeździe, tak jak ma to miejsce obecnie w Polsce, to odstąpienie na post. art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych wydaje się jak najbardziej uprawnione. W sytuacji, gdy państwo docelowe zamyka granice dla turystów sytuacja jest już oczywista i taki wyjazd nie dojdzie do skutku, a podróżny powinien otrzymać pełny zwrot wpłaconych pieniędzy.

Należy jednak pamiętać o tym, że obecna sytuacja jest tymczasowa i zmienia się dynamicznie. O ile powyższe rozważania dotyczące zwrotów za niezrealizowane wyjazdy z uwagi na epidemię COVID-19 zachowują aktualności w stosunku do wyjazdów zaplanowanych w przeciągu najbliższych tygodni, o tyle brak jest podstaw do odstępowania na post. art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych od umów na zorganizowane imprezy turystyczne zaplanowane na okresy wakacyjne, czy nawet powakacyjne. Sytuacja epidemiologiczna niewątpliwie będzie ulegać zmianie i jej obecny kształt nie może uprawniać do podejmowania tak drastycznych działań w kontekście wyjazdów w odleglejszym czasie.

Zmiana przepisów w celu walki z zatorami płatniczymi

Dnia 1 stycznia 2020 r. weszły w życie zmiany w przepisach dotyczące zatorów płatniczych (ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych). Jak wskazuje sama nazwa aktu prawnego celem jego wprowadzenia jest ograniczenie zatorów płatniczych w obrocie gospodarczym. Efekt taki ma wywołać poprawa regulacji prawnych w zakresie transakcji handlowych.

Zmiany dotyczą m.in.: ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych czy też ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze dla przedsiębiorców zmiany wprowadzane przez nową ustawę.

Zmiana w terminach zapłaty

Wejście w życie nowych przepisów spowodowało znaczne skrócenie terminów zapłaty w transakcjach handlowych. W przypadku, gdy dochodzi do transakcji asymetrycznej, gdzie dłużnikiem jest duży podmiot, a wierzycielem mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo termin zapłaty może maksymalnie wynieść 60 dni, bez możliwości wydłużenia tego terminu. W transakcjach symetrycznych strony mogą wydłużyć termin 60-dniowy, jednak przedłużenie nie może być rażąco nieuczciwe względem wierzyciela, a ciężar udowodnienia, iż wydłużenie nie jest rażąco nieuczciwe względem wierzyciela spoczywa na dłużniku.

W sytuacji, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny to termin zapłaty zostanie skrócony do 30 dni (wyjątek stanowią placówki lecznicze – tam obowiązujący jest termin 60-dniowy).

Jeżeli strony ustalą dłuższe terminy zapłaty to będą one obarczone bezwzględną nieważnością i zastosowanie znajdą maksymalne terminy przewidziane w ustawie.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż ustalenie terminu płatności na okres ponad 120 dni od doręczenia rachunku lub faktury daje wierzycielowi prawo do odstąpienia od takiej umowy. W przypadku, gdy wierzyciel odstąpi od takiej umowy to świadczenia pieniężne przysługujące od dłużnika z tytułu już dostarczonych towarów lub wykonanych usług stają się wymagalne w terminie 7 dni od dnia wypowiedzenia umowy.

Podniesienie odsetek ustawowych

Podniesieniu ulega wysokość odsetek ustawowych. Zmiana nie obejmie jedynie odsetek w tych transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, będący podmiotem leczniczym. W przypadku takich podmiotów wysokość odsetek pozostaje na poziomie wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych. W przypadku pozostałych transakcji handlowych odsetki wzrastają do wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.

Walka z nieuczciwą konkurencją

Wraz z wejściem w życie nowych regulacji do czynów nieuczciwej konkurencji wyróżnionych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji został dodany czyn polegający na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi. Dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji uprawnia przedsiębiorcę, którego interes został zagrożony lub naruszony do skorzystania z roszczeń przysługujących mu w myśl art. 18 przywołanej ustawy, w tym może żądać m.in.: zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków niedozwolonych działań czy też naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych.

Nowe przepisy poszerzyły również uprawnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). W przypadku, gdy przedsiębiorca będzie się spóźniał ze spełnieniem świadczeń pieniężnych Prezes UOKiK może wymierzyć mu karę administracyjną. Aby kwalifikować się do wymierzenia kary administracyjnej wartość niespełnionych świadczeń lub spełnionych po upływie terminu musi w okresie 3 kolejnych miesięcy wynieść w sumie co najmniej 5 milionów złotych (od 2022 r. wartość ta spadnie do 2 milionów złotych). Prezes UOKiK może wszcząć postępowanie zarówno na wniosek, jak i z urzędu. Wysokość ewentualnej kary zależna będzie od wartości świadczenia, jak również długości opóźnienia. Dodatkową formą kary jest publikacja informacji o wymierzeniu kary na stronie internetowej UOKiK.

Informacja o stosowanych praktykach

Nowe przepisy zobowiązują największych przedsiębiorców, a więc tych wymienionych w artykule 27 ust. b Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do informowania ministra właściwego do spraw gospodarki o stosowanych przez nich terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Informacje te będą udostępnianie publicznie poprzez Biuletyn Informacji Publicznej. Odpowiednie sprawozdanie należy złożyć do dnia 31 stycznia każdego roku i dotyczyć ma ono transakcji przeprowadzonych w poprzednim roku kalendarzowym.

Zmiany podatkowe

W zakresie podatkowym zarówno w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wprowadza rozwiązanie znane już z ustawy o VAT, dotyczące tzw. „złych długów”. Umożliwia ono zmniejszenie podstawy opodatkowania wierzycielowi, który nie otrzymał zapłaty o wartość niespełnionego świadczenia. Dłużnik musi się z kolei liczyć z podwyższeniem podstawy opodatkowania o wysokość niespełnionego przez niego świadczenia.

Zmiany w zabezpieczeniu roszczeń

Ustawa wprowadza również w zakresie zabezpieczeń w toku postępowania cywilnego. W przypadku, gdy wartość roszczenia nie przekracza 75 tysięcy złotych, a od terminu zapłaty upłynęły co najmniej 3 miesiące nie jest już dłużej konieczne wykazanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, a jedynie uprawdopodobnienie roszczenia. Takie rozwiązanie prawdopodobnie wpłynie na znaczny wzrost liczby udzielanych przez sądy zabezpieczeń roszczeń.

Rekompensata kosztów dochodzenia należności

Nowa regulacja zmienia wysokość rekompensaty za dochodzenie należności. Obok dotychczas obowiązującego zryczałtowanego kosztu w wysokości 40 Euro wprowadzone zostają wyższe zryczałtowane koszty należne wierzycielowi od dłużnika w przypadku świadczeń większej wartości. Obecnie wysokość rekompensaty została przez ustawodawcę wskazana w następujący sposób:

1. w przypadku, gdy wartość świadczenia nie przekracza 5 tysięcy złotych – rekompensata wyniesie 40 Euro;
2. w przypadku, gdy wartość świadczenia przekroczy 5 tysięcy złotych, ale będzie niższe od 50 tysięcy złotych – rekompensata wyniesie 70 Euro;
3. w przypadku, gdy wartość świadczenia wyniesie 50 tysięcy złotych lub będzie wyższe – rekompensata wyniesie 100 Euro.

Stosownie do brzmienia art. 353¹ Kodeksu cywilnego, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przepis ten statuuje jedną
z najważniejszych zasad prawa zobowiązaniowego, tj. zasadę swobody umów. Zasada ta ma szczególne znaczenie na początku działalności nie tylko założycieli start-upu, ale także przedsiębiorców, którzy z różnych względów decydują się na prowadzenie wspólnego biznesu. Odpowiednikiem angielskiego sformułowania founders agreement jest w języku polskim umowa założycielska i jako taka stanowi przykład umowy nienazwanej, zawierającej w sobie postanowienia charakterystyczna dla różnych rodzajów umów.

Istota umowy założycielskiej

Istotę zawierania przez wspólników, początkujących start-upowców lub potencjalnych parterów biznesowych umowy założycielskiej można sprowadzić do jednego celu, jakim jest maksymalnie przejrzyste i konkretne uregulowanie wzajemnych stosunków, w taki sposób, aby w trakcie działalności uniknąć niepotrzebnych nieporozumień. Innymi słowy umowa założycielska czy też umowa o współpracy powinna odpowiadać ustnym założeniom i celom, które doprowadziły dwóch lub więcej przedsiębiorców do miejsca, w którym zdecydowali się na założenie start-upu lub rozwój biznesu
w określonym kierunku. Umowa taka może być zawierana między startaupowcami, którzy dopiero rozpoczynają wspólny biznes (można wtedy mówić o tzw. pre-formation founders agreement), a także między wspólnikami, którzy decydują się na kontynuowanie współpracy w ramach nowego często innowacyjnego projektu (tzw. shareholders agreement). Niezależnie jednak od etapu na jakim zawierana jest umowa, precyzyjne określenie zasad i reguł współpracy pozwoli wypracować kompromis w sytuacji konfliktowej, a być może stosowanie się do wspólnie ustalonych
i zaakceptowanych przez wspólników postanowień zapobiegać będzie powstawaniu sporów
w przyszłości. Stąd niezwykle ważne jest określenie w founders agreement w szczególności:

• Założeń i celu wspólnego przedsięwzięcia;
• Efektów działań i wyników, które start-up (przedsiębiorstwo) ma osiągnąć w krótkiej i dalekiej perspektywie;
• Podziału zadań i obowiązków między wspólnikami;
• Udziału w zyskach i stratach;
• Praw i obowiązków współwłaścicieli, w tym możliwości samodzielnego podejmowania decyzji biznesowych, a także sposobu komunikacji i metod pozwalających na podjęcie najistotniejszych decyzji;
• Zobowiązań każdego ze wspólników i jego partycypacji w kosztach przedsięwzięcia;
• Skutków naruszeń poszczególnych postanowień umownych;
• Okresu trwania i zasad zakończenia współpracy.

Klauzule dodatkowe w founders agreement

Wskazane wyżej przykładowe regulacje, do których powinna odnosić się founders agreement, nie stanowią katalogu zamkniętego, wręcz przeciwnie, w zależności od rodzaju przedsięwzięcia, którego ma dotyczyć fouders agreement, niektóre postanowienia mogą być dużo bardziej rozbudowane. Warto też odnieść się do klauzul w pewnym sensie dodatkowych, które często wychodzą poza wyżej wymieniony przykładowy katalog postanowień umownych.

Zakaz konkurencji

Jednym z nich są postanowienia dotyczące zakazu konkurencji, który uregulowany może być zarówno jako odrębna umowa, jak i stanowić integralną część umowy założycielskiej. Zgodnie ze wskazaną na wstępie zasadą swobody umów, strony mają możliwość wprowadzenia do umów je łączących m.in. zakazu konkurencji. Pamiętać zawsze należy, iż konstruując zapisy dotyczące zobowiązań w zakresie powstrzymywania się od działań konkurencyjnych, pamiętać należy o uwzględnieniu przepisów ustawowych, zasad współżycia społecznego i tzw. naturze stosunku zobowiązaniowego, przy którym strony ustalają stosowny zakaz. Strony nie mogą uregulować swoich zobowiązań i ograniczeń, bez uwzględnienia przepisów bezwzględnie obowiązujących. W przypadku gdyby np. zobowiązanie jednej ze stron było rażąco niewspółmierne względem zobowiązań drugiej, istnieje możliwość uznania, że takie zapisy są nieważne i jako takie nie statuują zobowiązań stron. Wziąć należy pod uwagę bowiem m.in. równowagę stosunków zobowiązaniowych, której rażące naruszenie może zostać uznane np. za naruszenie zasad współżycia społecznego.

Najczęstszym przykładem, z jakim spotkać można się w obrocie, jest ustalenie np. zobowiązania do niewykorzystywania uzyskanych od drugiej strony informacji w kontaktach z podmiotami działającymi na danym rynku właściwym. Wykorzystanie zdobytych w toku współpracy informacji, know-how, czy też kontaktów biznesowych przez jedną ze stron umowy przy kontaktach z podmiotami konkurencyjnymi względem drugiej strony powodować może daleko idącą szkodę dla jej interesów,
a także dla powodzenia całego przedsięwzięcia.

Postanowienia umowne winny w sposób jasny i precyzyjny wskazywać jaki jest czas obowiązywania zakazu konkurencji, a także powinny określać za co i na jakich warunkach strony względem siebie są odpowiedzialne. Punktem wyjścia przy konstruowaniu postanowień dotyczących zakazu konkurencji powinno być określenie, co strony w ramach konkretnego stosunku prawnego rozumieją pod pojęciem działań o charakterze konkurencyjnym. Proste zapisanie, że każda ze stron np. powstrzyma się od podejmowania działań o charakterze konkurencyjnym względem drugiej strony, okazać się może niewystarczające. Stąd tak istotne jest rozważenie, jakie zachowania winny być w praktyce sankcjonowane.

Dodatkowo, należy zwrócić uwagę, że niejednokrotnie zakaz konkurencji wiąże się z koniecznością przewidzenia stosownych postanowień mających na celu ochronę poufności ustaleń i informacji wykorzystywanych w związku i w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Mimo, iż poufność między wspólnikami lub startupowcami wydaje się wpisywać w podstawową zasadę wzajemnego zaufania, osób które decydują się na wspólne prowadzenie biznesu, to jednak warto zadbać o to, aby zasada ta znalazła również swoje odzwierciedlenie w umowie założycielskiej.

Prawa wyłączne

Inną kategorią postanowień stanowią regulacje, odnoszące się do tzw. praw wyłącznych, chodzi przede wszystkim o prawa autorskie do utworów, ale też prawa wyłączne przysługujące twórcom znaków towarowych. Co do zasady prawa takie przysługiwać będą twórcy, niemniej w zależności od zakresu wykorzystania utworów lub znaków towarowych, może zaistnieć potrzeba sprecyzowania zasad korzystania z utworu czy znaku towarowego przez przedsiębiorstwo lub pozostałych wspólników. W związku z powyższym może zaistnieć potrzeba sporządzenia umowy licencyjnej precyzującej zasady i zakres i wynagrodzenie należne za korzystania z utworu czy znaku towarowego, w związku z działalnością przedsiębiorstwa.

Podobnie, jak w przypadku klauzul odnoszących się do zakazu konkurencji umowa licencyjna może być odrębną umową lub może stanowić część umowy założycielskiej. W umowie licencyjnej powinno znaleźć się dokładne określenie utworu, którego dotyczy licencja. Jeżeli utwór ma tytuł wystarczające jest jego wskazanie, w przeciwnym wypadku należy określić utwór w sposób opisowy. Przydatne może okazać się także dołączenie do umowy wizualizacji utworu, jeżeli pozwala na to jego charakter.

Ponadto, w umowie należy określić, czy twórca udziela licencji wyłącznej czy też niewyłącznej. Ustawa o prawie autorskim przyjmuje domniemanie licencji wyłącznej. Oznacza to, że w przypadku, gdy strony nie określiły charakteru licencji, uważa się, że zawarły licencję wyłączną. Dla udzielenia licencji wyłącznej ustawa o prawie autorskim w art. 66 ust. 5 wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli chodzi o licencję niewyłączną to zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego może ona zostać udzielona w dowolnej formie, także ustnej (postanowienie SN z dnia 19 listopada 2002 r., sygn. akt V KKN 323/01). Dla celów dowodowych warto jednak zachować zawsze formę pisemną.

Postanowienia umowne „na wszelki wypadek”

Niezależnie od uregulowania wzajemnych praw i obowiązków, a także podziału zysków i strat między startupowcami czy wspólnikami, warto zadbać o odpowiednie uregulowanie sytuacji wszystkich wspólników, a także skutków dla całości przedsięwzięcia na wypadek choroby, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu czy też śmierci jednego ze wspólników. Powszechnie obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa mogą okazać się niewystarczające lub mogą nie spełniać oczekiwań pozostałych wspólników, chcących kontynuować przedsięwzięcie. Stąd warto w umowie założycielskiej wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia sytuacji nieplanowanych, a także przewidzieć procedury, dzięki którym przedsiębiorstwo będzie mogło funkcjonować pomimo wystąpienia szczególnych przeciwności losu po stronie jednego ze wspólników czy współzałożycieli.

Reasumując, prawidłowe przygotowanie postanowień umownych w zakresie dotyczącym funkcjonowania wspólnego biznesu jest bardzo istotne. Zastosowanie odpowiednio przygotowanych postanowień umownych pozwoli prawidłowo zabezpieczyć interesy stron i uchronić przed sytuacjami konfliktowymi.

Autor


Marta Wróblewska
Radca Prawny
 
 
Ostatni wpis : 
Start-up – istotne postanowienia umów typu founders agreement

Czym tak naprawdę jest strat-up? Pojęcie strat-upu tłumaczone z języka angielskiego nie ma jednorodnego określenia. Za start-up uznać można zarówno tymczasowe jaki i po prostu początkujące przedsiębiorstwo, często związane z branżą innowacyjną lub IT. Czasami już sam pomysł na biznes lub określony model biznesowy bywa określany mianem start-upu. Założyciele start-upu – startupowcy, zwłaszcza na początku rozwoju swojego biznesu muszą wykazać się dalekowzrocznością, jeśli wiążą przyszłość ze swoim start-upem. W niniejszym artykule odniosę się do kilku istotnych kwestii prawnych, z którymi zmierzyć muszą się rozpoczynający swoją przygodę z biznesem startupowcy. Niektóre z nich wydają się nieoczywiste – jak przykładowo podjęcie prawnych kroków mających na celu prawną ochronę już samego pomysłu na biznes, albo stworzonego w głowie innowacyjnego projektu. Inne rozważania – dużo bardziej przyziemne – pozwolą zdecydować się na formę prawną
w jakiej startupowiec może rozpocząć działalność gospodarczą.

Pomysł na biznes i co dalej?

Utworem w rozumieniu prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Ustalony rezultat pracy człowieka (utwór), to taki który jest uzewnętrzniony (zakomunikowany) osobom innym niż twórca. Powyższe przesądza, że sama myśl lub sam pomysł na biznes, niezależnie od poziomu jego innowacyjności, twórczości i indywidualnego charakteru, nie będą chronione prawem autorskim, dopóki pozostawać będą jedynie w świadomości twórcy. Poza ustaleniem, aby możliwa była ochrona pomysłu na gruncie prawa autorskiego, musi on stanowić przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. W doktrynie pojęcie indywidualności odnosi się do ustalenia, że statystycznie mało prawdopodobne byłoby żeby ktokolwiek inny stworzył taki sam wytwór, posiadający takie same lub bardzo zbliżone cechy charakterystyczne. Z kolei cecha twórczości będzie spełniona jeżeli w wyniku powstania dzieła powstanie jednocześnie subiektywnie nowy wytwór intelektu (tak: m.in. Barta, Markiewicz, Prawo autorskie, 2016, s. 49).

Nie zagłębiając się w szczegółową analizę pojęcia utworu, należy podkreślić, że w praktyce pomysł na biznes może zostać uzewnętrzniony przykładowo poprzez jego dokładne opisanie, materialne stworzenie jego projektu, bądź nagranie wypowiadanych myśli opisujących określoną aplikację, program komputerowy czy grafikę i zaprezentowanie efektów tych prac osobom innym niż twórca.

Na tym etapie, zwłaszcza w dobie daleko idącej cyfryzacji, ważne jest odpowiednie zabezpieczenie interesów twórcy / pomysłodawcy / startupowca, a najprostszą formą takiego zabezpieczenia wydaje się podpisanie dobrze sformułowanej umowy. W konkretnej sytuacji, pomysł na biznes czy stworzenie aplikacji mogą zostać objęte ochroną na podstawie umowy zawartej pomiędzy:

• pomysłodawcami lub założycielami spółki czy przedsiębiorstwa – tzw. founders agreement,
• pomysłodawcą i inwestorem – umowa inwestycyjna.

Obydwa wyżej wskazane rozwiązania, dzięki dopracowanym postanowieniom umownym, są w stanie zabezpieczyć interesy pomysłodawcy, a w konsekwencji sam pomysł na biznes, aplikację czy start-up. Często genialne pomysły na start-upy powstają w trakcie spotkań ze znajomymi, niestety jeśli pomysły te mają szanse powodzenia lub stają się dochodowe, mogą zrodzić niepotrzebne konflikty, dlatego warto zawczasu podjąć starania, żeby jak najlepiej zabezpieczyć interesy każdego z pomysłodawców lub założycieli. Można to zrobić dzięki zastosowaniu w fouders agreement mechanizmów pozwalających na określenie obowiązków i wkładów każdego z założycieli w start-upu, procesu decyzyjnego, w tym wyznaczania krótko i długoterminowych celów działania, a także uregulowanie wszystkich newralgicznych kwestii związanych z ochroną wnoszonej do start-upu, a często nieuchwytnej, własności intelektualnej.

Inną formą zabezpieczenia pomysłu na start-up może być podpisanie dobrze skonstruowanej umowy inwestycyjnej, zawieranej między pomysłodawcą a inwestorem. Umowa inwestycyjna powinna przede wszystkim określać udziały w zyskach i stratach, a także precyzować relacje między inwestorem
a pomysłodawcą, czy założycielami star-upu, w tym w szczególności wpływ inwestor na proces decyzyjny i zakres możliwej kontroli działalności start-upu. Postanowienia umowy inwestycyjnej mogą przybrać formę tzw. venture capital – tj. specyficznej formy finansowania projektów ryzykownych, ale posiadających jednocześnie znaczący potencjał wzrostu, czyli przykładowo start-upu. Ideą funduszy inwestycyjnych typu venture capital jest umożliwienie rozwoju przedsiębiorstwa dzięki zasileniu kapitałowemu finansowanemu przez inwestora. Oczywiście działalność tego typu funduszy nie stanowi działalności charytatywnej, a dofinansowanie lub często praktycznie całkowite sfinansowanie start-upu wiąże się ze znaczącym zyskiem inwestora w przypadku powodzenia start-upu. Stąd niezwykle istotne jest skonstruowanie odpowiednich postanowień umowy.

NDA – czyli umowa o zachowaniu poufności

Równolegle lub nawet przed podpisaniem umowy typu founders agreement, czy też umowy inwestycyjnej, konieczne będzie podpisanie również odpowiednio skonstruowanej umowy
o zachowaniu poufności, często skrótowo określanej jako NDA (czyli z języka angielskiego non-disclosure agreement). Tajemnica przedsiębiorstwa (objęte nią dane, koncepcje lub projekty, wpisują się w wyżej przytoczoną definicję), jest chroniona niezależnie od jakichkolwiek postanowień umowy na gruncie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jednakże dotyczy już funkcjonującego w obrocie przedsiębiorstwa. Pomysły na start-up, biznes czy aplikację przed ich faktycznym wdrożeniem w życie, nie będą objęte ochroną w świetle przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Niemniej, podpisanie na tym etapie umowy o zachowaniu poufności, mimo iż odpowiedzialność z tytułu naruszenia postanowień takiej umowy będzie miała charakter odszkodowawczy, może zapobiec potencjalnemu przekazaniu pomysłu konkurencji lub wykorzystania go w sposób sprzeczny z poczynionymi na wstępnym etapie rozmów ustaleniami. Warto dodać, że postanowienia dotyczące zachowania poufności mogą również zostać wplecione w treść founders agreement czy umowy inwestycyjnej.

Jaką formę prowadzenia działalności gospodarczej wybrać w przypadku start-upu?

Odpowiedź na to pytanie uzależniona jest od wielu czynników. Przede wszystkim należy wskazać,
iż każda forma prowadzenia działalności gospodarczej niesie za sobą pewne obowiązki i korzyści, ale też wiąże się z różnym rodzajem ryzyka. W tym miejscu pragnę jedynie zwrócić uwagę, że podjęcie decyzji o rozpoczęciu start-upu w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, podpisanie umowy spółki cywilnej czy wreszcie zawiązanie spółki prawa handlowego (wśród których na chwilę obecną wyróżnić należy spółki osobowe: jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną, a także spółki kapitałowe: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną) powinno być poprzedzone oceną ryzyka, kosztów i korzyści związanych z wyborem konkretnej formy.

Z punktu widzenia startupowców na szczególną uwagę zasługują nowoczesne formy pozwalające na założenie w bardzo krótkim czasie (24 godziny) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za pośrednictwem systemu s24, a także prostej spółki akcyjnej (PSA). Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są zakładane z powodzeniem przez Internet od 2012 r. Natomiast 1 marca 2020 r. wejdzie w życie nowelizacja kodeksu spółek handlowych, ukierunkowana na zapewnienie młodym przedsiębiorcą prowadzenia działalności gospodarczej w zupełnie nowym typie spółki kapitałowej – tj. prostej spółki akcyjnej. Prosta spółka akcyjna zaliczana jest do spółek kapitałowych, przede wszystkim ze względu na korporacyjny charakter oraz ograniczoną odpowiedzialność wspólników (akcjonariuszy) za zobowiązania spółki, lecz jednocześnie łączy cechy spółki osobowej i spółki kapitałowej.
W przypadku PSA możliwe będzie wnoszenie wkładu w postaci pracy lub usług (co charakteryzuje spółki osobowe), a także pozyskiwanie kapitału w drodze emisji akcji (co wpisuje się w cechy spółek kapitałowych). Prosta spółka akcyjna, jak wynika to z uzasadnienia projektu nowelizacji kodeksu spółek handlowych, dedykowana jest startupowcom, jako że umożliwiać będzie bardzo szybkie i nie wiążące się ze znaczącymi nakładami finansowymi (minimalny kapitał zakładowy PSA wynosi 1 zł i dzieli się na akcje o minimalnej wartości 1 grosz) rozpoczęcie działalności gospodarczej i pozyskanie inwestorów, przy jednoczesnym ograniczeniu odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki.

Podsumowując, równolegle z pracami koncepcyjnymi dotyczącymi start-upu, aplikacji czy innego biznesu powinny zostać podjęte kroki, mające na celu zabezpieczenie pomysłu i interesów pomysłodawcy lub pomysłodawców na przyszłość. Opracowanie spójnej koncepcji wdrożenia w życie pomysłu na biznes, aplikację lub rozkręcenia start-upu, a także przygotowanie dobrych umów, należycie zabezpieczających interesy pomysłodawcy lub pomysłodawców oraz przeprowadzenie szczegółowej oceny, pozwalającej na wybór najbardziej odpowiedniej formy prowadzenia działalności gospodarczej, pozwoli na stworzenie podstawowych struktur projektu i przemyślane rozpoczęcie działalności przez startupowca.