Wróblewska - Stawowy

Uczestnictwo przez wykonawcę w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wymaga często udostępnienia danych o istotnym znaczeniu gospodarczym, których treść decyduje o jego rynkowej pozycji. Jednocześnie jawność życia publicznego umożliwia obywatelom dostęp do informacji związanych z prowadzoną przez jednostki działające w sektorze publicznym działalnością. Przedsiębiorca w przypadku chęci wejścia na rynek regulowany przez prawo zamówień publicznych jako wykonawca, musi liczyć się z przesunięciem granicy poufności ze względu na transparentność i obrót środkami pochodzącymi z budżetu państwa. Jak podkreśliła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 13 marca 2017 r. (KIO 381/17):

Argumentem uzasadniającym istnienie tajemnicy przedsiębiorstwa nie może być jedynie wskazanie, że dany przedsiębiorca jest podmiotem prywatnym, a w związku z tym „życzy sobie” zastrzec pewne informacje. Każdy podmiot, decydując się na występowanie w sferze publicznej, musi liczyć się z tym, że wiąże się to z pewną transparentnością i obowiązkiem informacyjnym, które nie są wymagane w obrocie prywatnym.

Instytucją, mającą charakter ochronny względem informacji newralgicznych gospodarczo dotyczących ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego jest zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa. W niniejszym wpisie przedstawimy zarówno zakres tego pojęcia, jak i sposoby realizacji prawa przyznanego wykonawcom.

Jawność informacji publicznej, a tajemnica przedsiębiorstwa

Zasadę jawności informacji publicznej ustanawiają art. 54 i art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., odwołujące się do zasady wolności słowa i prawa obywateli do informacji o działalności organów władzy publicznej. Na grunt prawa zamówień publicznych zasadę tę przenosi art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2004 nr 19 poz. 177 z późn. zm., dalej: ustawa Pzp), stanowiąc że:

Postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne.

W zakresie samej definicji tajemnicy przedsiębiorstwa art. 8 ust. 3 ustawy Pzp odsyła do przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993 nr 47 poz. 211 z późn. zm., dalej u.z.n.k.). Zgodnie z treścią art. 11 ust. 2 u.z.n.k.

przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Tajemnicą przedsiębiorstwa jest zatem informacja która spełnia łącznie trzy poniższe przesłanki:

1. jest informacją techniczną, technologiczną, organizacyjną przedsiębiorstwa lub inną informacją posiadającą wartość gospodarczą;
2. nie jest powszechnie znana lub łatwo dostępna dla osób zajmujących się tym rodzajem informacji;
3. podjęto działania, które mają zagwarantować jej status poufności.

Czego nie można zakwalifikować jako tajemnicę przedsiębiorstwa?

Katalog informacji, które mogą zostać objęte tajemnicą jest otwarty, celem zobrazowania istoty tajemnicy przedsiębiorstwa na gruncie ustawy Pzp, poniżej wskazujemy przykładowe informacje, które nie mieszczą się w tym katalogu, a są nimi w szczególności informacje:

• dotyczące nazwy (firmy) oraz adresów wykonawców, a także ceny, terminu wykonania zamówienia, okresu gwarancji i warunków płatności zawartych w ofertach (art. 8 ust. 3 w zw. z art. 86 ust. 4 ustawy Pzp),
• stanowiące odpis z właściwego rejestru lub ewidencji (tj. w szczególności z Krajowego Rejestru Sądowego lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej),
• w postaci kosztorysu, a także cen jednostkowych, które stanowią podstawę obliczenia ceny na roboty budowlane.

Pomocny, w ustaleniu czy daną informację można zakwalifikować jako tajemnicę przedsiębiorstwa jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r. (sygn. akt I CKN 1159/00), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że „przepis art. 11 ust. 1 i 4 (obecnie: ust. 2) ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wyklucza objęcie tajemnicą informacji, które osoba zainteresowana może uzyskiwać w zwykłej i dozwolonej drodze”.

Zastrzeganie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Celem zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, należy wykazać, iż utajnione dane są informacjami o szczególnym znaczeniu gospodarczym dla wykonawcy. Ustawodawca wyraźnie zaznaczył, iż na zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa muszą składać się dwa elementy:

1. zastrzeżenie - tj. wskazanie, które informacje (lub w jakim zakresie) kwalifikują się zdaniem Wykonawcy jako tajemnica przedsiębiorstwa,
2. wykazanie - tj. umotywowanie, iż dane informacje mieszczą się w zakresie określonym w art. 11 ust. 2 u.z.n.k.

Wykonawca nie jest w żaden sposób ograniczony w sposobie argumentacji i dowodzeniu podejmowanych przez siebie kroków. Obiektywne stwierdzenie, iż zastrzeżona informacja ma cechy informacji technicznej, technologicznej czy organizacyjnej lub ma dla przedsiębiorcy wartość gospodarczą powinno pozytywnie kwalifikować słuszność zastrzeżenia tajemnicy. Sposób, oraz merytoryczna zawartość wykazywania tajemnicy zależna będzie od rodzaju postępowania lub przekazywanych informacji. Niekiedy wystarczy ogólny opis czym dla wykonawcy są zastrzeżone informacje, innym razem konieczne będzie złożenie dokumentów lub dowodów potwierdzających zasadność zastrzeżenia tajemnicy. Ponadto, to na zamawiającym ciąży obowiązek przeprowadzenia postępowania zgodnie z wyrażoną w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp zasadą uczciwej konkurencji. Kluczowa będzie zatem argumentacja, jakiej użyje wykonawca przy wykazywaniu dlaczego zakwalifikował pewne fakty lub dokumenty jako swoją tajemnicę. Wykazując tajemnicę przedsiębiorstwa zaleca się udowodnienie jaki wpływ na działalność przedsiębiorcy mają utajnione przez niego dane oraz odniesienie się do możliwych skutków ich ujawnienia.

Forma zastrzeżenia

Zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa nie posiada określonej przepisami prawa formy. Ważne jest, aby oświadczenie o skorzystaniu z tego prawa właściwie wyrażało wolę wykonawcy oraz posiadało odpowiednie uzasadnienie (,,wykazanie").

W przypadku składania oferty w formie papierowej przy zastrzeganiu tajemnicy przedsiębiorstwa zaleca się wydzielenie części oferty, która ma być tą tajemnicą objęta (np. zapakowanie jej do osobnej koperty opatrzonej opisem ,,tajemnica przedsiębiorstwa" i dołączenie jej do oferty, a w przypadku oferty w formie elektronicznej - zapisanie danych do osobnego pliku, oznaczonego również informacją o objęciu tajemnicą) oraz złożenie stosownego oświadczenia.

W przypadku platformy miniPortal i składania ofert drogą elektroniczną Urząd Zamówień Publicznych zaleca złożenie dokumentów w osobnym pliku wraz z jednoczesnym opisaniem go formułą „Załącznik stanowiący tajemnicę przedsiębiorstwa”, a następnie skompresowanie ich wraz z plikami stanowiącymi jawną część do jednego pliku archiwum (ZIP).

Warto pamiętać, iż zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa obejmuje jedynie innych wykonawców oraz osoby postronne. Zakaz zapoznania się z treścią informacji zastrzeżonych jako tajemnica przedsiębiorstwa nie znajduje zastosowania wobec zamawiającego, sądów, KIO i innych organów kontrolnych (np. NIK).

Termin na zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa można dokonać nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Prawdą jest jednak, iż regulacja ta nie jest regulacją pełną. Zamawiający może przecież żądać od wykonawcy uzupełnienia dokumentów na podstawie art. 26 ust. 4 ustawy Pzp, złożenia wyjaśnień co do treści oferty na podstawie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp czy też wyjaśnień tzw. ,,rażąco niskiej ceny" na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp W związku z tym, możliwe jest korzystanie z instytucji zastrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa także w późniejszych etapach komunikacji z zamawiającym, gdy wykonawca przekazuje mu informacje o charakterze określonym w art. 11 ust. 2 u.z.n.k.

Prawnicy Kancelarii WSKP świadczą pomoc prawną w zakresie zamówień publicznych zarówno dla wykonawców, jak i zamawiających, pomagając nie tylko w prawidłowy sposób sporządzić ofertę, lecz również przygotować zgodną z prawem dokumentację do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

9 stycznia br. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. 2019 poz. 80). Nowe przepisy likwidują wyjątek od tzw. zakazu anatocyzmu, z którego korzystać mogły instytucje kredytowe.

Czym jest zakaz anatocyzmu?

Zakaz anatocyzmu czyli umawiania się z góry o zapłatę odsetek od zaległych odsetek w polskim prawie wyraża art. 482 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93, dalej: Kodeks Cywilny). Na podstawie tego przepisu prawo chroni dłużnika przed nadmiernym obciążeniem wynikającym z ich kapitalizacji. Obecnie od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Orzecznictwo przyjmuje, iż odsetki te mogą mieć nie tylko charakter odsetek kapitałowych, ale także tych za opóźnienie (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 października 1994 r., sygn. III CZP 128/94, a także wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 1998 r., sygn. I CKN 782/97).

W dotychczacowym stanie prawnym od tej zasady przewidziane były trzy wyjątki. Jeden z nich – który został właśnie uchylony znowelizowaną ustawą - dopuszczał pobieranie odsetek od zaległych odsetek przez instytucje kredytowe w przypadku udzielanych przez nie pożyczek długoterminowych. W przypadku pozostałych, dalej obowiązujących dwóch wyjątków strony mogą zawrzeć umowę dotyczącą kapitalizacji odsetek już po ich powstaniu lub kapitalizacja taka może mieć miejsce po wytoczeniu powództwa od zaległych odsetek.
 

Ratio legis uchwalonych zmian

Wnioskodawca wprowadzonych zmian (Prezydent RP) jako poparcie projektu ustawy powołał się na nieuzasadnione uprzywilejowanie instytucji kredytowych, które jako uczestnicy stosunku cywilnoprawnego bezpodstawnie mają w nim silniejszą pozycję, niż jego druga strona. Wskazano, iż przepis utrzymał się w obowiązywaniu bez zmian od momentu uchwalenia pierwszej wersji Kodeksu Cywilnego, a więc od 1964 roku. W obecnym brzemieniu przepis, w związku z sytuacją gospodarcza i agresywnym rozwojem instytucji kredytowych nie przystawał do współczesnych realiów panujących w stosunkach społeczno-gospodarczych.
 

Instytucja kredytowa - czym jest?

Pojęcie instytucji kredytowej zdefiniowano w art. 4 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U.UE L z dnia 27 czerwca 2013 r.). Pojęcie ,,instytucja kredytowa" w myśl tego przepisu oznacza przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów pieniężnych lub innych funduszy podlegających zwrotowi od klientów oraz na udzielaniu kredytów na swój własny rachunek.
W zakresie pojęcia instytucji kredytowych mieszczą się zatem zarówno banki, jak i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.
 

Pożyczka długoterminowa - czy to także kredyt?

Problemem jaki ma związek ze zmianami wprowadzonymi w grudniowej nowelizacji Kodeksu Cywilnego jest zakres zastosowania pojęcia ,,pożyczki długoterminowej". Wątpliwości budzi możliwość zaliczenia do tej kategorii także kredytów długoterminowych, udzielanych przez banki. Polskie prawo rozróżnia umowę pożyczki od umowy kredytu. Dominujący pogląd, na który powołuje się wnioskodawca pozwala jednak na zaliczenie do kategorii pożyczek długoterminowych także kredytów bankowych. Według Prezydenta: ,,zważywszy na podstawę aksjologiczną tego przepisu (art. 482 Kodeksu Cywilnego), konieczna jest interpretacja uwzględniająca zmiany ustrojowe i gospodarcze, jakie zaszły w naszym państwie".

Zmiana w prawie i okres przejściowy

Ustawa wprowadzająca zmiany uchyla §2 w art. 482 Kodeksu Cywilnego, co oznacza zlikwidowanie uprzywilejowania instytucji kredytowych w zakresie naliczania i pobierania odsetek od zaległych odsetek. Regulacja art. 482 § 2 Kodeksu Cywilnego znajduje jednak na mocy ustawy nowelizującej zastosowanie do odsetek należnych przed dniem jej wejścia w życie. Instytucje kredytowe będą mogły zatem domagać się odsetek należnych do tego momentu. W stosunku do umów zawartych po wejściu w życie ustawy nowelizującej instytucje kredytowe nie będą już w tym zakresie uprzywilejowane.
 

Omawiane zmiany wejdzą w życie 15 lutego br., tj. w terminie 30 dni od daty ogłoszenia ich w dzienniku ustaw.

Warto jednak pamiętać, iż instytucja kredytowa będzie mogła w pewnych sytuacjach dalej żądać odsetek od zaległych odsetek. Stanie się to możliwe np. w chwili, gdy instytucja jako wierzyciel wytoczy o nie powództwo.
 

Co ze spiralą zadłużenia? Skutki wejścia w życie nowej regulacji.

Zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy skutki wejścia w życie nowej regulacji obejmą zarówno pożyczkobiorców, jak i kredytobiorców.

Dzięki wprowadzonej zmianie konsumenci zawierający umowy pożyczki lub kredytu unikną już tzw. pętli zadłużenia. Spełnia to jednocześnie postulat pełniejszej realizacji i ochrony praw konsumenta. Ułatwi to stopniowe oddłużanie osób fizycznych, co docelowo może przyczynić się do spadku wydatków budżetowych na pomoc socjalną dla zadłużonych osób fizycznych. Ulgę powinien odczuć również sektor małych i średnich przedsiębiorców. Zmianie ulegną zasady określania ich należności z tytułu pożyczek i kredytów, co również przełoży się pozytywnie na oddłużanie przedsiębiorstw, a tym samym na rozwój gospodarczy. Według wnioskodawcy wprowadzone zmiany stymulować maja wzrost inwestycji, dochodów, a za tym także - wzrost wpływów z tytułu opodatkowania.

Oprócz plusów, wprowadzona regulacja ma także swoje minusy. Jednym z nich będzie prawdopodobny spadek przychodów Skarbu Państwa z racji jego uczestnictwa w instytucjach kredytowych. Spadną także - choć w niewielkim stopniu - dochody samych instytucji kredytowych, przy założeniu że dotychczasowe pobieranie przez nie odsetek od zaległych odsetek stanowiło dla nich skromne źródło dodatkowego zysku.
 
 
Prawnicy Kancelarii WSKP świadczą pomoc prawną zarówno osobom fizycznym jak i prawnym.
W obszarze naszej działalności mieści się również pomoc podmiotom zadłużonym, aby z niej skorzystać zapraszamy do kontaktu drogą elektroniczna: [email protected]
 

Czym właściwie są akcje?
Pod pojęciem „akcji” rozumieć można przede wszystkim dokument wystawiony przez Spółkę Akcyjną inkorporujący prawa i obowiązki wspólnika akcjonariusza, jakie przysługują mu względem Spółki. Ponadto, akcja stanowi jednocześnie ułamek kapitału zakładowego spółki.

Akcja jest papierem wartościowym ucieleśniającym prawa udziałowe jej posiadacza. Różnica między akcją, a innymi papierami wartościowymi sprowadza się głównie do tego, że prawa majątkowe – wierzytelność, którą ucieleśnia, ma charakter warunkowy, tj. uzależniony od wyników finansowych przedsiębiorstwa. Inwestor – akcjonariusz – ponosi ryzyko gospodarcze i uczestniczy w zyskach Spółki dopiero w przypadku ich osiągnięcia.

Jak już wskazaliśmy w poprzednim wpisie: Spółka Akcyjna. Powstanie i zasady funkcjonowania,
kapitał zakładowy Spółki Akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 100.000,00 złotych, zaś minimalna wartość nominalna akcji wynosi 1 grosz.

Wkłady na pokrycie kapitału zakładowego

Podstawowym przepisem dotyczącym wkładów do spółek kapitałowych jest art. 14 KSH. Zgodnie z jego brzmieniem, przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.

Powyższe wyłączenie stanowi realną barierę dla wielu przedsiębiorców do skorzystania ze Spółki Akcyjnej, jako formy prowadzenia działalności gospodarczej. Coraz większe znaczenie w obrocie gospodarczym ma kapitał ludzki, tj. wiedza, pomysł i doświadczenie ludzi budujących markę przedsiębiorcy. Co więcej, na etapie tworzenia spółki akcjonariusz inwestujący
środki pieniężne nie jest w stanie bardzo często ocenić realnych możliwości i wiedzy tychże osób. Przepisy dotyczące Spółki Akcyjnej wyraźnie zakazują wkładu w postaci pracy lub świadczenia usług. Bardzo często jest to bariera dla rozwoju firm innowacyjnych, które – oparte na kapitale ludzkim – wymagają często z drugiej strony udziału inwestorów posiadających znaczne zasoby finansowe.

Rozwiązaniem na powyższe okazać się może wprowadzenie w polskim ustawodawstwie nowego podmiotu, trzeciej spółki kapitałowej, tj. już częściowo przez nas opisywanej, Prostej Spółki Akcyjnej (PSA). W uzasadnieniu do projektu zmian Kodeksu Spółek Handlowych autorzy wskazali, m.in., że „w PSA należało dopuścić wnoszenie wkładów w postaci pracy lub usług. Jest to podyktowane także niskim poziomem oszczędności oraz akumulacji kapitału inwestycyjnego w polskim społeczeństwie, przy wysokim poziomie wiedzy i doświadczenia polskich specjalistów – np. z zakresu informatyki (…) W tym zakresie należy brać pod uwagę, po pierwsze fakt, że spółki prowadzące działalność w obszarze nowych technologii (w szczególności tzw. start-upy) dla rozwoju potrzebują zasobów kapitału finansowego pozwalającego na osiągnięcie odpowiedniej skali działalności w stosunkowo krótkim czasie. Po drugie, dostarczyciele kapitału finansowego charakteryzują się często niewystarczająco długoterminowym horyzontem inwestycyjnym, co z reguły prowadzi do niedoszacowania wartości pomysłodawców i założycieli spółek.”.

Projekt zmian Kodeksu Spółek Handlowych prowadzić ma do zapewnienia dużej swobody
w kształtowaniu wzajemnych relacji pomiędzy wspólnikami (akcjonariuszami) PSA. Wyżej wskazana zmiana, w połączeniu z pozostałymi przepisami dotyczącymi spółki PSA, prowadzić może do wprowadzenia w rzeczywistości spółki przyjaznej młodym przedsiębiorcom, działającym na rynku innowacyjnym.

Obecnie kapitał zakładowy pokrywany może być wkładami pieniężnymi i niepieniężnymi.

Przez wkład pieniężny rozumieć należy gotówkę, jak również polecenie przelewu, czy wpłatę na konto umówionej sumy. Wkład wniesiony musi być w polskiej walucie.

Jak już wskazywaliśmy w poprzednim wpisie, akcje nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. W przypadku objęcia akcji po cenie wyższej, niż nominalna, nadwyżka – zwana agio – musi zostać w całości uiszczona, jeszcze przed rejestracją. Nadwyżka ponad cenę emisyjną przekazywana jest na kapitał zapasowy spółki. Kapitał zakładowy stanowi bowiem sumę wartości nominalnych wyemitowanych akcji.

Poza wkładami o charakterze pieniężnym, dopuszczalne jest pokrycie kapitału zakładowego wkładami niepieniężnymi, tj. aportami. W odróżnieniu od wkładów pieniężnych, wniesienie aportu rodzić może wiele problemów, na które zwrócić należy uwagę.

Wkłady niepieniężne muszą charakteryzować się tzw. „zdolnością aportową”,
którą posiadają m.in.:

• własność ruchomości i nieruchomości,
• patenty, znaki towarowe,
• udziały w innych spółkach, akcje.

Wysokość kapitału zakładowego

Suma wartości nominalnych akcji składa się na kapitał zakładowy.

Jak już wspominaliśmy w poprzednim wpisie, aktualnie minimalna wysokość kapitału zakładowego w Spółce Akcyjnej wynosi 100.000 zł, zaś minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz.

Wysokość kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych jest stała i co do zasady jej zmiana wymaga zmiany umowy spółki.

Kapitał zakładowy w Prostej Spółce Akcyjnej - PSA

Opisywany już w poprzednim wpisie projekt Prostej Spółki Akcyjnej, która regulowana ma być przepisami art. 300¹ i następnymi KSH.

Projekt zmian w KSH określa jedynie minimalną wysokość kapitału akcyjnego w wysokości 1 zł. Co więcej, wysokość kapitału akcyjnego ma mieć charakter zmienny, a nie jak w obecnie funkcjonujących spółkach kapitałowych – charakter stały.

Wysokość kapitału określana ma być przez zarząd na podstawie sumy wartości wniesionych na pokrycie akcji wkładów pieniężnych i niepieniężnych, które mają wartość bilansową. Taka konstrukcja, wedle założeń projektu, przyczynić ma się do ułatwienia umorzeń akcji, jak również procesów emisyjnych.

Ze względu na trwające prace legislacyjne, na bieżąco monitorujemy ich postęp i w ramach cyklu wpisów poświęconych Spółce Akcyjnej w obecnym brzmieniu, przybliżać będziemy propozycje ustawodawcze dotyczące Prostej Spółki Akcyjnej, która okazać się może zmianą rewolucyjną – szczególnie dla przedsiębiorców rozwijających się (tzw. start-upów).

We wszelkich sprawach związanych z zakładaniem, funkcjonowaniem, dokonywaniem zmian
i reprezentacją przedsiębiorców, w tym prowadzących działalność w formie spółek zapraszamy do kontaktu: [email protected].

Kolejną część wpisów poświęcimy drugiej spółce kapitałowej (obok spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) tj. Spółce Akcyjnej. Spółka ta ma charakter „bardziej kapitałowy” niż opisywana już spółka z o.o., a to z uwagi na centralne miejsce w jej identyfikacji, jaki zajmuje kapitał zakładowy, zwany również kapitałem akcyjnym. Powyższe wynika z faktu, iż kapitał zakładowy, tj. jego wysokość oraz kwota wpłacona przed zarejestrowaniem i wartość nominalna akcji i ich liczba stanowią niezbędne elementy statutu spółki.

Stosownie do przepisów art. 301 i następnych Kodeksu Spółek Handlowych, Spółkę Akcyjną zawiązać może jedna albo więcej osób. Możliwe jest zatem funkcjonowanie jednoosobowej Spółki Akcyjnej, nie może być ona jednak zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku spółki jednoosobowej pamiętać jednak należy o ograniczeniach wynikających z przepisów KSH. Wówczas bowiem jedyny akcjonariusz wykonuje wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia, oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.

Podstawowym dokumentem w Spółce Akcyjnej jest jej statut.

Statut Spółki Akcyjnej

Art. 304 KSH określa obowiązkowe elementy statutu Spółki Akcyjnej. Stosownie do jego brzmienia, statut powinien określać:

- firmę i siedzibę spółki;

- przedmiot działalności spółki;

- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;

- wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego;

- wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;

- liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;

- nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli;

- liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej;

- pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.

Dodatkowo, statut powinien również zawierać, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, postanowienia dotyczące:

- liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw;

- wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje;

- warunków i sposobu umorzenia akcji;

- ograniczeń zbywalności akcji;

- uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom, o których mowa w art. 354 KSH;

- co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem.

Pamiętać należy również, że statut może zawierać postanowienia odmienne, niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala. Ponadto zawierać może dodatkowe postanowienia, chyba że z ustawy wynika, że przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z naturą Spółki Akcyjnej lub dobrymi obyczajami.

Poszczególne elementy statutu, o których mowa powyżej, postaramy się przybliżyć w kolejnych wpisach.

Sam statut dla swojej ważności wymaga jego sporządzenia w formie aktu notarialnego. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na planowane zmiany w ustawodawstwie polskim, tj. projekt utworzenia nowej, trzeciej spółki kapitałowej, tj. Prostej Spółki Akcyjnej (PSA), którą zarejestrować można będzie przez Internet przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego za pomocą systemu teleinformatycznego – tj. bez konieczności sporządzenia aktu notarialnego. Proponowanym zmianom poświęcimy szereg artykułów.

Kapitał zakładowy Spółki Akcyjnej i akcje

Jak już wyżej wskazaliśmy, kapitał zakładowy jest w zasadzie najważniejszym elementem Spółki Akcyjnej. Zasadą jest, że do powstania spółki wymagane jest wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego dla jej powstania (oczywiście poza innymi elementami wymaganymi przepisami art. 306 KSH).

Wyjątek od powyższego stanowi sytuacja, o której mowa w art. 309 § 3 i 4, tj. akcje obejmowane za wpłaty niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej. W przypadku zaś, gdy akcje są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości.

Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych wymagają aktualnie minimalnej wysokości kapitału zakładowego na poziomie 100.000 złotych, zaś jedna akcja nie może mieć wartości nominalnej niższej niż 1 grosz.

Pamiętać należy również, że akcje, w odróżnieniu do udziałów w spółce z o.o., muszą mieć równą wartość nominalną i nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Ponadto, w przypadku objęcia akcji po cenie wyższej niż ich wartość nominalna, nadwyżka powinna być uiszczona w całości przed zarejestrowaniem Spółki.

Minimalna wysokość kapitału zakładowego stanowi obecnie realną barierę dla wielu podmiotów. Spółka akcyjna, jako podmiot oparty właśnie na kapitale zakładowym – co do zasady niezwiązany
z osobami (jej wspólnikami), jest bardzo atrakcyjnym podmiotem na rynku dla osób chcących skorzystać z finansowania przez podmioty trzecie. Niestety szereg wymogów formalnych powoduje, że forma ta dla wielu przedsiębiorców okazuje się mało atrakcyjna.

Prace ustawodawcze nad Prostą Spółką Akcyjną

Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet „100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców”. W ramach tego projektu proponowane jest uregulowanie nowego typu spółki kapitałowej, tj. Prostej Spółki Akcyjnej – PSA. Jak wskazują autorzy w uzasadnieniu projektu ustawy, PSA ma być nowoczesną spółką niepubliczną dla nowoczesnej gospodarki, która łączyć ma ograniczoną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki z dużą dozą elastyczności.

Co cechować ma taką spółkę? W szczególności uproszczone zasady formalne związane z jej zakładaniem z jednoczesnym nowoczesnym mechanizmem ochrony wierzycieli spółki opartym m.in. na zakaz dokonywania świadczeń na rzecz wspólników, które zagrażałyby wypłacalności spółki.

Spółka ta skierowana ma być głównie do sektora przedsiębiorstw innowacyjnych, tzw. start-upów, działających m.in. w branży IT. Proponowane zmiany mogą stanowić wręcz rewolucję w przepisach regulujących spółki kapitałowe. Śledzimy na bieżąco prace legislacyjne i na naszym blogu postaramy się jak najszerzej przybliżyć tę tematykę.

We wszelkich sprawach związanych z zakładaniem, funkcjonowaniem, dokonywaniem zmian
i reprezentacją przedsiębiorców, w tym prowadzących działalność w formie spółek zapraszamy do kontaktu: [email protected].

Pozew jest jednym z podstawowych pism procesowych zmierzających do dochodzenia roszczeń przed sądem. Jego prawidłowe sporządzenie może pomóc w skutecznym dochodzeniu swoich praw przed sądem, jednak wymaga zachowania należytej staranności i znajomości przepisów prawa.

Wymogi formalne pozwu, jako pisma procesowego

Przede wszystkim, należy wskazać że pozew jest niczym innym jak pismem procesowym. Powinien więc spełniać wymogi dot. pisma procesowego, które zostały precyzyjnie określone w art. 126 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 – dalej KPC). Na uwagę zasługuje w szczególności art. 126 § 1 i § 2 KPC, zgodnie z którym:

§ 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
§ 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
11) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,
2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.

Ponadto, istotnym wymogiem formalnym jest wskazanie w pozwie wartości przedmiotu sporu, czyli. tzw. WPS, o ile przedmiotem sprawy nie jest dochodzenie określonej kwoty pieniężnej. Warto zwrócić uwagę, że od prawidłowo oznaczonej wartości przedmiotu sporu zależy nie tylko właściwość rzeczowa sądu, lecz również wysokość opłaty od pozwu w rozumieniu ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z art. 1262 § 1 KPC sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata.
Należy wskazać, że złożenie pozwu w jednym egzemplarzu nie będzie wystarczające – bowiem do pisma procesowego należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Istotne jest również, że powołując się w piśmie procesowym na określony dokument, należy liczyć się z obowiązkiem wynikającym z art. 129 § 1 KPC, zgodnie z którym strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest na żądanie przeciwnika złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Jednocześnie, jak stanowi art. 129 § 2 KPC zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Treść pozwu – dodatkowe wymogi formalne

Jak wynika z art. 187 § 1 KPC pozew poza spełnieniem warunków pisma procesowego powinien nadto zawierać następujące elementy obligatoryjne:

1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
11) oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Informacja, do której odnosi się wyżej wskazany punkt 3) została dodana jako obligatoryjny element pozwu ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz.U. z 2015 r. poz. 1595). Rozwiązanie to wymusza na powodzie, w każdej sprawie, przed złożeniem pozwu weryfikację czy w określonych okolicznościach możliwe jest ugodowe rozwiązanie sporu. Należy podkreślić, że nałożony na powoda obowiązek podania informacji co do przedsądowego postępowania ugodowego został przez ustawodawcę zaliczony do wymogów formalnych pozwu, którego niedochowanie nie skutkuje jednak niemożnością nadania sprawie dalszego biegu. W świetle powyższego, powód, który nie zawarł w pozwie omawianej informacji, nie będzie wzywany do uzupełnienia braków pozwu w tym zakresie, a sam pozew nie będzie mógł być z tego powodu zwrócony (art. 130 § 1 KPC).
Poza elementami obligatoryjnymi pozew może zawierać również wnioski fakultatywne, określone w szczególności w art. 187 § 2 KPC, do których zaliczyć należy: wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
2) dokonanie oględzin;
3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.

Ponadto, co do zasady, z wyjątkiem przewidzianym przykładowo w art. 466 KPC ustawodawca przewidział dla czynności wytoczenia powództwa obligatoryjną formę pisemną. Dodatkowo, warto zwrócić uwagę, że w określonych sytuacjach pozew powinien być złożony na urzędowym formularzu lub drogą elektroniczną. Pismo procesowe wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w elektronicznym postępowaniu upominawczym powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym.

Pozew – ostateczność?

W przypadku dojścia do sporu, dochodzenie swoich praw przed sądem stanowi zazwyczaj ostatni etap, który co do zasady powinien być poprzedzony próbą polubownego rozwiązania sporu. Często postępowanie sądowe wiąże się nie tylko z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów, ale niejednokrotnie jest również bardzo czasochłonne i odwleka możliwość szybkiego zaspokojenia roszczeń powoda. Prawnicy Kancelarii świadczą pomoc prawną, zarówno na etapie prowadzenia negocjacji i rozmów, opracowują wezwania do zapłaty, a także pozwy i inne pisma procesowe w sprawie. W przypadku chęci skorzystania z usług Kancelarii zapraszamy do kontaktu pod adresem: www.wskp.pl

W pierwszej kolejności, podkreślić należy, że samo przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje automatycznego przejścia na nabywcę autorskich praw majątkowych do niego. W tym celu należy zawrzeć dodatkowo umowę licencyjną albo umowę o przeniesienie praw autorskich.

Umowa licencyjna to umowa, w której twórca utworu upoważnia określone osoby do korzystania z niego na wskazanych w umowie polach eksploatacji. Umowa ta różni się od umowy o przeniesienie praw autorskich, bowiem licencja nie przenosi praw autorskich, a jedynie upoważnia licencjobiorcę do korzystania z tych praw, przy czym licencjodawca nie traci praw autorskich do utworu (zarówno majątkowych jak i osobistych). Stosownie do przepisów Ustawy z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1191 t.j., dalej jako „ustawa o prawie autorskim”) udzielona przez twórcę licencja może być wyłączna albo niewyłączna. W przypadku umowy o przeniesienie praw autorskich druga strona zawsze staje się podmiotem przeniesionych praw, a twórca nie może przenieść tych praw na dalsze osoby.

Elementy obligatoryjne umowy licencyjnej

W umowie licencyjnej powinno znaleźć się dokładne określenie utworu, którego dotyczy licencja. Jeżeli utwór ma tytuł wystarczające jest jego wskazanie, w przeciwnym wypadku należy określić utwór w sposób opisowy. Przydatne może okazać się także dołączenie do umowy wizualizacji utworu, jeżeli pozwala na to jego charakter.

Ponadto, w umowie należy określić, czy twórca udziela licencji wyłącznej czy też niewyłącznej. Ustawa o prawie autorskim przyjmuje domniemanie licencji wyłącznej. Oznacza to, że w przypadku, gdy strony nie określiły charakteru licencji, uważa się, że zawarły licencję wyłączną. Dla udzielenia licencji wyłącznej ustawa o prawie autorskim w art. 66 ust. 5 wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli chodzi o licencję niewyłączną to zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego może ona zostać udzielona w dowolnej formie, także ustnej (postanowienie SN z dnia 19 listopada 2002 r., sygn. akt V KKN 323/01). Dla celów dowodowych warto jednak zachować zawsze formę pisemną.

Ustawa o prawie autorskim nie rozstrzyga jednoznacznie, czy w przypadku licencji wyłącznej chodzi o zobowiązanie licencjodawcy do nieupoważniania innych osób do korzystania z utworu, czy też o zobowiązanie licencjobiorcy do nieudzielania dalszej licencji tzw. sublicencji. Wykładnia tego przepisu jest różna. W literaturze można spotkać się z poglądami popierającymi jeden bądź drugi z powyższych poglądów. Istnieje również stanowisko, zgodnie z którym oba te uprawnienia wzajemnie się uzupełniają i dopiero łącznie tworzą licencję wyłączną. W związku z powyższym warto te kwestie również doprecyzować w umowie licencyjnej.

Kolejnym istotnym elementem umowy licencyjnej jest określenie pól eksploatacji, na których licencjobiorca ma prawo korzystać z utworu. Pole eksploatacji oznacza odrębny sposób korzystania z utworu. Ustawa o prawie autorskim wymienia jedynie przykładowy katalog pól eksploatacji:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Dozwolone jest zatem określenie także innych, niewymienionych w ustawie pól eksploatacji. Niedopuszczalne natomiast jest zawarcie umowy licencyjnej na „wszystkie pola eksploatacji”. Postanowienie takie nie będzie ważne. Pola eksploatacji należy szczegółowo wymienić w umowie licencyjnej. Szczególnie dziś, w dobie mediów cyfrowych, a zwłaszcza Internetu coraz częściej pojawiają się, związane z rozwojem technologii nowe, nieznane ustawodawcy pola eksploatacji. W przypadku chęci udostępnienia utworu w Internecie najlepiej będzie określić pole eksploatacji, w następujący sposób: „publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym”. Tak szeroka definicja sprawia, że obejmuje ona także udostępnianie utworu w różny sposób w Internecie.

Dodatkowe postanowienia w umowie licencyjnej

W umowie licencyjnej powinny znaleźć się także postanowienia o zakresie terytorialnym oraz o czasie trwania licencji. W przypadku ich braku, licencja uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę.

Strony powinny również wskazać wynagrodzenie licencjobiorcy. Zgodnie z art. 45 ustawy o prawie autorskim, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji. Warto więc precyzyjnie określić wysokość wynagrodzenia twórcy i wskazać, jakim tytułem ono przysługuje. Jeżeli licencja zostaje udzielona nieodpłatnie należy o tym wspomnieć w umowie, bowiem zgodnie z ustawą o prawie autorskim twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Brak określenia o nieodpłatnym charakterze licencji może więc narazić licencjobiorcę na roszczenie twórcy o zapłatę wynagrodzenia. Należy mieć również na uwadze przepis art. 44 ustawy o prawie autorskim, zgodnie z którym w razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy, a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd.

Ponadto, warto także zawrzeć w umowie oświadczenie twórcy, że jest podmiotem uprawnionym do udzielenia licencji i udostępniania utworu oraz, że przysługują mu wyłączne autorskie prawa majątkowe do utworu w pełnym zakresie, bez jakichkolwiek ograniczeń na rzecz osób trzecich. Takie postanowienie będzie chroniło licencjobiorcę przed ewentualnymi roszczeniami osób trzecich.

Wypowiedzenie i wygaśnięcie umowy licencyjnej

W przypadku licencji zawartej na czas określony wygasa ona z upływem okresu, na jaki została zawarta. Co do zasady umowy takiej nie można wypowiedzieć. Strony mogą jednak wskazać w samej umowie przyczyny wypowiedzenia.

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego. Drugą zasadą jest, że licencję udzieloną na okres dłuższy niż pięć lat uważa się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony.

Warto także określić, jakie obowiązki dla stron rodzi wypowiedzenie albo wygaśnięcie umowy licencyjnej. Szczególnie istotne dla twórcy jest wskazanie, że licencjobiorca zobowiązany jest do zaprzestania korzystania z utworu lub innego działania, do którego był uprawniony na mocy umowy licencji np. poprzez usunięcie utworu z portalu społecznościowego, usunięcie obrazu z galerii, odinstalowanie oprogramowania.

Prawnicy Kancelarii WSKP udzielą pomocy prawnej w sprawach związanych z prawem własności intelektualnej, w tym w szczególności mając na względzie zabezpieczenie interesów Klientów Kancelarii. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

Dla kogo i na jakich zasadach?

Wraz z nadejściem nowego roku w życie wchodzi zmiana ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zmiana ta wraz ze zmianą innych ustaw opublikowana została 23 października 2018 r (Dz. Ustaw nr 2159). Co do zasady zmiany wprowadzone ww. ustawą obowiązywać będą od 1 stycznia 2019 r.

Jakie znaczenie ma powyższa zmiana dla przedsiębiorców? Kogo obowiązuje i na jakich zasadach? Poniższym wpisem postaramy się przybliżyć odpowiedzi na powyższe.

Skorzystanie z obniżonej stawki CIT

Art. 2 pkt 9 ustawy nowelizującej ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż podatek CIT wynosi 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych - w przypadku podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 Euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Powyższe wyraźnie przesądza, iż przedmiotowa zmiana dotyczy tzw. małych podatników, tj. tych, których przychody w roku podatkowym nie przekraczają kwoty odpowiadającej 1.200.000 Euro. Dotychczas podatnicy Ci zobowiązani byli do uiszczenia daniny publicznej w wysokości 15%. Zmiana jest więc bardzo istotna, a co ważniejsze, dotyczyć będzie bardzo wielu przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie spółek prawa handlowego.

Co więcej, również podmioty rozpoczynające działalność gospodarczą mają (co do zasady) możliwość skorzystania z powyższego udogodnienia – bez konieczności posiadania statusu małego podatnika, tj. bez względu na osiągnięte przychody. Wyjątek ten dotyczy jedynie pierwszego roku prowadzenia działalności i podmiot taki spełnić musi dodatkowe wymogi, o których mowa poniżej, aby mógł skorzystać z niższej stawki podatku.

Wyłączenia stosowania przepisów znowelizowanej ustawy CIT

Obniżonej stawki podatku nie można jednak zastosować względem wszystkich podmiotów (nawet w razie spełnienia jednej z ww. przesłanek – tj. limitu przychodów lub pierwszego roku rozpoczęcia działalności). Zmianą ustawy CIT wprowadzono również przepis art. 19 ust. 1 c, zgodnie z którym obniżonego podatku dochodowego od osób prawnych nie stosuje się wobec:

1. spółki dzielonej,
2. podatnika, który wniósł tytułem wkładu do innego podmiotu, w tym na poczet kapitału:
   a) uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1000 zł, przy czym wartość tych składników oblicza się, stosując odpowiednio przepisy art. 14, lub
   b) składniki majątku uzyskane przez tego podatnika w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli ten podatnik posiadał udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników

Powyższe ograniczenie dotyczy wszystkich podmiotów, tj. zarówno nowo utworzonych spółek rozpoczynających działalność gospodarczą, jak również podmiotów już funkcjonujących od wielu lat na rynku.

Ustawodawca względem podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą wprowadził kolejne ograniczenia.

Stosownie bowiem do brzmienia art. 19 ust. 1a CIT 1a. zwolnień nie stosuje się w pierwszym roku podatkowym, w którym rozpoczął działalność, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym względem podatnika, który został utworzony:

1. w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników, z wyjątkiem przekształcenia spółki w inną spółkę, albo
2. w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub spółki niebędącej osobą prawną, albo
3. przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które wniosły na poczet kapitału podatnika uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10.000 Euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1000 zł, przy czym wartość tych składników oblicza się, stosując odpowiednio przepisy art. 14 CIT, albo
4. przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej wnoszące, tytułem wkładów niepieniężnych na poczet kapitału podatnika, składniki majątku uzyskane przez te osoby albo jednostki w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli te osoby albo jednostki posiadały udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników, albo
5. przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli w roku podatkowym, w którym podatnik został utworzony, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, zostało do niego wniesione na poczet kapitału uprzednio prowadzone przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10.000 Euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1000 zł, przy czym wartość tych składników oblicza się, stosując odpowiednio przepisy art. 14 CIT.

Znaczenie zmiany stawki podatku dla przedsiębiorców?

Pomimo szeregu wyłączeń w stosowaniu nowej, obniżonej stawki podatku, wielu przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie osób prawnych (w większości przypadków spółek z ograniczoną odpowiedzialnością) będzie miało możliwość skorzystania z nowowprowadzonych udogodnień.

W sytuacjach modelowych, tj. utworzenia spółki przez osoby zainteresowane wspólnym prowadzeniem działalności gospodarczej w ramach jednego podmiotu, przy jednoczesnym wniesieniu wkładów pieniężnych (bez np. aportu przedsiębiorstwa), będzie co do zasady możliwe skorzystanie z wyżej opisanego udogodnienia. Podmiot taki – niezależnie od osiągniętych przychodów w pierwszym roku będzie zobowiązany do zapłaty 9% podatku dochodowego, zaś w latach następnych – zależnie od osiągniętych przychodów. Biorąc pod uwagę strukturę przedsiębiorstw w Polsce, zmiana ta ma istotne znaczenie dla większości podmiotów prowadzących działalność w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Co więcej, spodziewać się można zwiększenia ilości takich podmiotów na rynku, najpewniej w miejsce dotychczas popularnych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością spółek komandytowych.

Zapraszamy do współpracy. Prawnicy Kancelarii WSKP udzielają pomocy prawnej, w tym w szczególności w sprawach związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorców. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

Często w zakładach pracy pracodawca decyduje się na zmianę regulaminu wynagradzania. Niezwykle ważne jest zachowanie określonej prawem procedury, bowiem w przeciwnym wypadku niezadowolony pracownik może szuka
ochrony swoich praw w sądzie pracy. W przypadku pogorszenia sytuacji pracownika, oprócz zmiany samego regulaminu, niezbędne jest również zmodyfikowanie warunków indywidualnej umowy o pracę bądź w drodze porozumienia zmieniającego bądź poprzez wręczenie pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy.

Charakter prawny Regulaminu Wynagradzania

Art. 9 Kodeksu pracy stanowi, że ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Kodeks pracy zalicza więc do źródeł prawa pracy także regulaminy i statuty określające prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, w tym regulamin wynagradzania.

Kodeks pracy ustanawia swoistą hierarchię źródeł prawa pracy. Stosownie do niej, postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Z kolei, postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.

W przypadku pracodawcy zatrudniającego co najmniej 50 pracowników, nieobjętych zakładowym ani ponad zakładowym układem zbiorowym pracy wprowadzenie regulaminu jest obligatoryjne, natomiast w przypadku pracodawcy zatrudniającego mniej niż 50 pracowników ustanowienie regulaminu wynagradzania ma charakter fakultatywny, zależny od woli samego pracodawcy.

Procedura zmiany regulaminu wynagradzania – obowiązki pracodawcy

Przyjrzyjmy się szczegółowo samej procedurze zmiany regulaminu wynagradzania w zakładzie pracy.
Wszelkie zmiany, które powodują pogorszenie warunków płacowych pracowników wymagają wprowadzenia poprzez dwuetapową procedurę:

• po pierwsze konieczna jest zmiana regulaminu wynagradzania,
• po drugie konieczne jest podpisanie z pracownikiem, którego zmiana dotyczy porozumienia zmieniającego albo wręczenia mu tzw. wypowiedzenia zmieniającego.

Zmiany w regulaminie wynagradzania wprowadzane są zazwyczaj poprzez wydanie stosownego zarządzenia przez pracodawcę. Zgodnie z Art. 772 § 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 – dalej Kodeks pracy) konieczne jest podanie zmienionego regulaminu wynagradzania do wiadomości pracownikom w taki sposób, aby umożliwić im zapoznanie się z nim. Należy tego dokonać w sposób przyjęty u danego pracodawcy np. poprzez wywieszenie go na tablicy informacyjnej znajdującej się w zakładzie pracy. W przypadku osób przebywających na zwolnieniu lekarskim lub nieobecnych w pracy z powodu innej usprawiedliwionej przyczyny samo wywieszenie na tablicy ogłoszeń nie jest wystarczające, bowiem nie mają oni możliwości zapoznania się z jego treścią. Wówczas dobrym sposobem może okazać się indywidualne poinformowanie takich pracowników o zmianach regulaminu np. poprzez pocztę tradycyjną lub służbową pocztę e-mail. Zmieniony regulamin wejdzie w życie dopiero po upływie dwóch tygodni od prawidłowego poinformowania o nim pracowników.

Samo wejście w życie zmienionego regulaminu wynagradzania nie wywrze jednak skutków prawnych w stosunku do samych pracowników. Dlatego należy dokonać modyfikacji indywidualnych warunków pracy ustalonych z pracownikiem w zawartej z nim umowie o pracę. W tym celu należy podjąć jedną z dwóch poniższych czynności:
a) zawrzeć z pracownikiem tzw. porozumienie zmieniającego (aneks do umowy o pracę);
Instytucja ta nie została bezpośrednio uregulowana w Kodeksie pracy, jednak jest ona dopuszczona przez orzecznictwo sądowe. Modyfikacja umowy wymaga formy pisemnej. Co istotne, na zawarcie takiego porozumienia należy uzyskać zgodę pracownika.
albo
b) wręczyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniającego warunki pracy i płacy.
Takie działanie nie wymaga zgody pracownika. Jeżeli pracownik nie zgadza się na zaproponowane mu nowe warunki pracy i płacy, może odmówić ich przyjęcia. Umowa o pracę rozwiąże się wówczas z upływem okresu wypowiedzenia. (art. 42 § 1 Kodeksu pracy). Konieczność wypowiedzenia warunków płacy w związku ze zmianą Regulaminu wynika bezpośrednio z art. 772 § 5 zw. z art. 24113 § 2 Kodeksu pracy, które nakazują stosować przepisy o zmianie układów zbiorowych pracy odpowiednio do regulaminu wynagradzania.

Niezależnie od wejścia w życie regulaminu modyfikacja indywidualnych umów o pracę zacznie obowiązywać:
po upływie okresu wypowiedzenia - w przypadku dokonania wypowiedzenia zmieniającego,
z datą określoną w porozumieniu stron, a jeżeli nie została wskazana, z datą jego zawarcia - w przypadku podpisania porozumienia zmieniającego.

Kiedy zmiana następuje na niekorzyść pracownika.

To z pozoru proste zagadnienie może spowodować liczne praktyczne problemy. Oprócz bowiem przypadków klarownych (np. obniżenie wynagrodzenia zasadniczego pracownika), występują również sytuacje, gdy określenie, czy warunki pracy lub płacy pracownika uległy pogorszeniu nie jest takie oczywiste. Szczególnej trudności mogą nastręczyć modyfikacje innych składników wynagrodzenia niż wynagrodzenie zasadnicze.

Pomocne mogą okazać się liczne orzeczenia Sądu Najwyższego w podobnych sprawach. Warto przytoczyć niektóre z nich:

• „wypowiedzenia zmieniającego wymaga nie tylko modyfikacja zasad nabywania prawa lub ustalania wysokości wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków, jak dodatek funkcyjny czy stażowy, lecz także innych składników płacowych, jak nagrody jubileuszowe czy odprawy emerytalno-rentowe” (wyrok SN z dnia 30 września 2011 r., sygn. akt III PK 14/11);
• „zmiana wysokości wynagrodzenia polegająca na podwyższeniu dodatku funkcyjnego z jednoczesnym obniżeniem wynagrodzenia zasadniczego wymaga wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 KP), choćby łączne wynagrodzenie obejmujące obniżone wynagrodzenie zasadnicze i podwyższony dodatek funkcyjny nie uległo obniżeniu” (wyrok SN z dnia 26 marca 2002 r., sygn. akt I PKN 44/01);
• „jeżeli zmiana regulaminu premiowania polega na zmianie podstawy jej obliczania lub wprowadzeniu nowych czynników warunkujących nabycie prawa do premii lub jej wysokość, to wymaga ona wypowiedzenia zmieniającego, jeżeli prawo do premii wynika z umowy o pracę” (wyrok SN z dnia 9 czerwca 2008 roku, sygn. akt II PK 328/07);
• „zmiana dniówkowej formy wynagrodzenia pracownika na formę wynagrodzenia akordowego (lub odwrotnie) wymaga wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy, chyba że szczególny przepis stanowi inaczej” (uchwała SN z dnia 24 września 1981 r., sygn. akt V PZP 1/81).

W każdej sprawie należy dokładnie przeanalizować, jak będzie wyglądać rzeczywista sytuacja pracownika zarówno przed, jak i po zmianie regulaminu wynagradzania. W sytuacjach niejednoznacznych pracodawca powinien mimo wszystko zachować całą dwuetapową procedurę. Takie zachowanie skutecznie ochroni go przed pozwami ze strony niezadowolonych pracowników.

Prawnicy Kancelarii WSKP udzielą pomocy prawnej w sprawach związanych z prawem pracy, w tym w szczególności mając na względzie zabezpieczenie interesów Klientów kancelarii. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

Uchwała antysmogowa. Kwestie prawne

W ostatnich dniach ponownie zaobserwowaliśmy spadek jakości powietrza w Krakowie, a co za tym idzie, temat smogu i palenia w piecach opalanych drewnem lub węglem wrócił „na tapetę”.
Warto w tym miejscu przypomnieć, iż 15 stycznia 2016 r. uchwalona została uchwała nr XVIII/243/16 Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwała ta wprowadza, co do zasady, całkowity zakaz używania na terenie miasta Krakowa pieców opalanych węglem lub drewnem. Uchwała wchodzi w życie 1 września 2019 r. Do tego czasu obowiązuje jednak okres przejściowy (od 1 lipca 2017 do 31 sierpnia 2019 r.).
Zarówno mieszkańcy Krakowa, jak również przedsiębiorcy koncentrujący swoją działalność gospodarczą na terenie miasta zainteresowani są odpowiedzią na podstawowe pytanie – czy uchwała ta ma charakter bezwzględnie obowiązujący oraz jakie sankcje grożą za niedopełnienie obowiązków w niej wskazanych.

Okres przejściowy

Od 1 lipca 2017 do 31 sierpnia 2019 r. obowiązuje wyżej wspomniany okres przejściowy w zakresie stosowania tzw. uchwały antysmogowej. W okresie tym na mieszkańców Krakowa nałożone zostały pewne obowiązki, jednak nie tak restrykcyjne jak te które obowiązywać będą od 1 września 2019 r.
W tzw. okresie przejściowym zakazane jest stosowanie:
1) paliw, w których udział masowy węgla kamiennego lub węgla brunatnego o uziarnieniu 0-5 mm wynosi powyżej 5%,
2) paliw zawierających węgiel kamienny lub węgiel brunatny spełniających w stanie roboczym co najmniej jeden z następujących parametrów:
a) wartość opałowa poniżej 26 MJ/kg,
b) zawartość popiołu powyżej 10%,
c) zawartość siarki powyżej 0,8%;
3) paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.
Tak więc, zgodnie z powyższym do 31 sierpnia 2019 r. nie wolno opalać drewnem tylko o dużej wilgotności (powyżej 20%), w pozostałym zakresie opalanie drewnem jest dozwolone.
Celem zabezpieczenia prawidłowości wykonania obowiązków wynikających z ww. uchwały, osoba używająca pieców niespełniających wymogów uchwały antysmogowej powinna się zabezpieczyć poprzez uzyskanie od sprzedawcy materiałów opałowych:
• pisemnego potwierdzenia odpowiednich parametrów jakościowych zakupionego paliwa, dopuszczonych do stosowania w uchwale Sejmiku Województwa Małopolskiego dla Krakowa (dopuszcza się również możliwość umieszczenia informacji dotyczącej jakości paliwa stałego na dowodzie sprzedaży)
• dowodu sprzedaży/zakupu paliwa tj.: paragonu lub faktury wystawionych przez sprzedawcę.
Następnie zaś zakupione lub zgromadzone we własnym zakresie drewno musi zostać odpowiednio zabezpieczone przed zawilgoceniem.

Czy uchwała antysmogowa dotyczy wszystkich?

Odpowiedź na powyższe jest pozytywna, tj. uchwała antysmogowa dotyczy zarówno mieszkańców (właścicieli lokali mieszkalnych), jak również przedsiębiorców. Sama uchwała nie zawiera żadnych wyłączeń w zakresie jej stosowania.

W tym miejscu warto przytoczyć treść uzasadnienia uchwały antysmogowej, zgodnie z którym: Brak podstaw do wyłączania spod zakresu uchwały wykorzystywania paliw innych niż wyraźnie dopuszczone, na cele związane z wykonywaniem usług gastronomicznych (oprócz przypadków wskazanych w art. 96 ust. 8 POŚ). Wyłączenie takie byłoby sprzeczne z zasadą równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Wykorzystywanie paliw innych niż wyraźnie dopuszczone na cele związane z wykonywaniem usług gastronomicznych przez przedsiębiorców charakteryzuje się tą samą cechą co przygotowanie żywności przez podmioty nie świadczące usług gastronomicznych. Cechą tą jest emisja zanieczyszczeń do atmosfery. Jednocześnie brak podstaw do stwierdzenia, że wyłączenie usług gastronomicznych byłoby uzasadnione. Zważywszy na cele niniejszej uchwały należy przyznać prymat zasadom sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) oraz zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 4 Konstytucji RP) nad zasadą swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). Jeżeli wymaga się poddania ograniczeniom wskazanym w niniejszym akcie także od osób niezamożnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, to nie byłoby uzasadnione wyłączanie z zakresu uchwały osób prowadzących działalność gospodarczą. Ponadto stopień zanieczyszczenia powietrza w Krakowie uzasadnia podjęcie działań zdecydowanych, gdyż obecne tylko takie są w stanie wpłynąć na zapobieganie negatywnych dla zdrowia skutków degradacji środowiska. Ograniczenia wskazane w niniejszej uchwale są podejmowane w granicach upoważnienia ustawowego wskazanego w art. 96 POŚ i są niezbędne ze względu na ważny interes publiczny, jakim jest wyrażone w § 1 uchwały zapobieganie negatywnemu wpływowi zanieczyszczeń na ludzi i środowisko w granicach Gminy Miejskiej Kraków.”

Co z gastronomią? Czy nie zjemy pizzy z pieca opalanego drewnem?

Art. 96 ust. 8 ustawy Prawo Ochrony Środowiska wskazuje, iż uchwały sejmiku województwa podjęte celem zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko , jak ma to miejsce w przypadku opisywanej uchwały antysmogowej, nie mają zastosowania do instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego albo pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, albo dokonanie zgłoszenia.

Szczegółowa analiza przepisów ustawy Prawo Ochrony Środowiska, jak również rozporządzeń wykonawczych w zakresie stosowania urządzeń wymagających opalania drewnem, prowadzą do wniosku, iż w pewnych sytuacjach jest możliwe wykonywanie działalności w ramach której możliwe będzie wykorzystanie np. pieca opalanego drewnem. Niezbędne jest jednak dochowanie wymogów technicznych szczegółowo wskazanych w rozporządzeniach.

W każdym przypadku pamiętać bowiem należy, iż nadrzędnym dobrem dla którego podjęta została uchwała antysmogowa, jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń, a co za tym idzie, dbanie o zdrowie mieszkańców.

Sankcje za naruszenie uchwały antysmogowej

Sankcje stosowane w przypadku naruszenia postanowień uchwały określone zostały w art. 334 Prawa Ochrony Środowiska, zgodnie z którego treścią: „Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie art. 96, podlega karze grzywny.” Zgodnie zaś z treścią art. 24 Kodeksu wykroczeń grzywna wynosi od 20 zł do 5 000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy 1 000 zł (art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Organami uprawnionymi do nakładania mandatów na podstawie art. 334 Prawa Ochrony Środowiska na gruncie aktualnego stanu prawnego jest Policja i Inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska.

W sprawach związanych z ochroną środowiska, w tym w zakresie weryfikacji prawidłowości wykonywania obowiązków nałożonych tzw. uchwałą antysmogową Prawnicy Kancelarii WSKP udzielają pomocy prawnej. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

Dokonywanie zmian w spółce przez Internet

Możliwość dokonania zmian w umowie spółki przez Internet

Niedawno na naszym blogu opisaliśmy podstawowe zasady związane z rejestracją spółki przez Internet. Skupiliśmy się na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to najczęściej wybierana forma spółki przy wykorzystaniu wzorca informatycznego udostępnionego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Wiele podmiotów decyduje się na powyższe. Korzyści płynące z takiego rozwiązania przybliżone zostały we wpisie dotyczącym rejestracji tzw. S24.

Nie wszyscy wiedzą jednak, że dzięki usprawnieniom wprowadzonym przez Ministerstwo możliwe jest dokonywanie dalszych zmian w umowie spółki, w tym również np. zbycie udziałów. Poniżej przybliżyć chcielibyśmy temat.

Zmiana umowy spółki za pomocą systemu eKRS

Jak wyżej wskazaliśmy, istnieje możliwość dokonania zmian za pomocą systemu udostępnionego przez portal Ministerstwa Sprawiedliwości. Najważniejszą rzeczą, o której należy bezwzględnie pamiętać, jest fakt, iż rejestracji zmian przez Internet podlegają jedynie spółki zarejestrowane przez Internet, w których następnie nie były dokonywane jakiekolwiek zmiany z pominięciem systemu teleinformatycznego.
Powyższe oczywiście ulec może zmianie i w przyszłości miejmy nadzieję, że będzie możliwe wprowadzenie dokumentów spółek już zarejestrowanych do systemu, a następnie dokonywanie ich zmian w poniższy sposób. Aktualnie bowiem dokonanie choćby jednej zmiany – czy to w zakresie treści umowy, czy to w zakresie udziałowców, wyłącza możliwość dalszego korzystania z systemu s24.

Również w przypadku zmian, dla skutecznego ich dokonania przez Internet konieczne jest utworzenie konta dla każdego wspólnika i członka zarządu reprezentującego spółkę w systemie eKRS. Konto internetowe utworzone może być zarówno dla obywateli polskich, jak również cudzoziemców.

Pamiętać należy oczywiście o ograniczeniach płynących z zastosowania systemu elektronicznego. tj. np. w zakresie już poruszanym, tj. wkładów wspólników. W przypadku spółek rejestrowanych za pomocą systemu eKRS możliwe jest jedynie pokrycie kapitału zakładowego za pomocą wkładów pieniężnych. Osoby decydujące się na zawarcie umowy spółki w ramach której wkłady mają być pokryte za wkłady niepieniężne zmuszone będą do zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Zmiana umowy spółki przez Internet nie pozwala na zmianę powyższego.

Wszystkie czynności wykonywane są przy wykorzystaniu formularzy zamieszczonych na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. System pozwala następnie wygenerować dokumenty w formie plików PDF, które stanowią załącznik do wniosku o rejestrację zmian w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Podobnie, jak na etapie rejestracji spółki, dokumenty przygotowane mogą być przez jedną osobę, a następnie udostępnione pozostałym podmiotom składającym podpisy. Co więcej, dokumenty takie przygotować może profesjonalny pełnomocnik, radca prawny lub adwokat, a następnie udostępnić je wspólnikom do akceptacji i złożenia podpisu.

Podpisywanie zmian umowy spółki przez Internet

Wszelkie przygotowane w systemie dokumenty wymagają podpisu, który złożony może być za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem e-PUAP.

Podpisane dokumenty stanowią załączniki do wniosku o rejestrację podmiotu w systemie. Wniosek, jak w przypadku dokumentów składanych w tradycyjnej formie papierowej, składany jest przez podmioty reprezentujące spółkę – tj. zarząd lub profesjonalnego pełnomocnika.

Tak przygotowany wniosek wraz z załącznikami podlega opłacie i wysyłce do sądu. Opłata również dokonywana jest za pomocą systemu i wynosi obecnie ok. 300 zł zł (do kwoty tej doliczyć należy bowiem opłatę manipulacyjną operatora systemu). Opłacony wniosek należy wysłać do sądu rejestrowego również za pomocą systemu. Po złożeniu wniosku w sądzie otrzymuje on sygnaturę i następnie, jak w przypadku każdej innej spółki, sąd rejestrowy dokonuje jego wpisu po analizie przesłanych dokumentów.

Zbycie udziałów przez Internet i zmiana udziałowców

System internetowy Ministerstwa Sprawiedliwości pozwala dokonać za jego pomocą zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Wymagane jest sporządzenie dokumentów na zasadach opisanych powyżej, ich podpisanie za pomocą podpisu elektronicznego, a następnie zgłoszenie wniosku do sądu, również przez Internet.

System eKRS pozwala dokonać powyższego bez konieczności zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Oczywiście wszelkie pozostałe obowiązki, jak chociażby konieczność opłacenia PCC nie ulegają zmianom.

Zmiana zarządu przez Internet

Opisywany system s24 pozwala dokonać również dalej idących zmian, jak m.in. wybór członków zarządu – ich odwoływanie i powoływanie. Również w tym wypadku niezbędne jest dopełnienie formalności opisanych powyżej.

Korzyści systemu teleinformatycznego eKRS

Istotnym argumentem za skorzystaniem z funkcjonalności systemu s24 jest wskazywana możliwość dokonywania zmian w już zarejestrowanych spółkach również za pomocą systemu eKRS. Pamiętać jednak należy, iż wspólnicy zainteresowani możliwością dokonywania zmian w umowie za pomocą portalu Ministerstwa Sprawiedliwości, nie mogą dokonać jakichkolwiek zmian w inny sposób, tj. choćby jedna zmian umowy spółki dokonana w formie aktu notarialnego „zamyka” drogę do dokonywania zmian w spółce za pomocą sieci Internet.

System pozwala na coraz więcej zmian. Aktualnie możliwe jest wspomniane dokonanie zbycia udziałów, zmiana zarządu, powołanie prokurenta czy utworzenie oddziału spółki.

Decydując się na utworzenie nowej spółki warto zastanowić się nad skorzystaniem z możliwości technicznych systemu Ministerstwa Sprawiedliwości.

Sprawozdania finansowe przez Internet

Kwestią, na którą warto zwrócić uwagę, jest zmiana która dokonała się w 2018 r., tj. obowiązek składania sprawozdań finansowych przez Internet. Temat ten poruszany był już na naszym blogu. Oczywiście nie jest to zmiana umowy spółki, warto jednak nadmienić że powyższy obowiązek skłania ku wnioskom, iż w przyszłości spodziewać można się jeszcze większej funkcjonalności systemu teleinformatycznego i wprowadzenia ułatwień oraz możliwości dalej idących ingerencji w już istniejących spółkach – zarejestrowanych przez eKRS.

Podsumowanie

Zarówno przy rejestracji spółki, jak również przy jej zmianach – czy to za pomocą systemu teleinformatycznego, czy też w sposób tradycyjny, niezbędne jest ustalenie w sposób najlepiej zabezpieczający interesów Klienta.

Prawnicy Kancelarii w ramach wsparcia Klientów analizują i przygotowują dokumenty umów spółek, zmian w tychże umowach. Zachęcamy do kontaktu z kancelarią: www.wskp.pl lub [email protected]

Klauzule arbitrażowe w umowach cywilnoprawnych

Niezwykle istotnym zagadnieniem dla stron umów cywilnoprawnych jest określenie sądu, który będzie rozstrzygał spory wynikające z zawartej przez nie umowy lub z nią związane. Ma to ogromne znaczenie w sytuacji, gdy dojdzie do rozbieżności stanowisk stron, a rozwiązanie sporu w drodze negocjacji okaże się nieskuteczne. Oprócz poddania sprawy do rozpoznania przez sąd powszechny strony mogą zdecydować, że spory wynikłe ze stosowania umowy będą rozstrzygane przez sąd polubowny (arbitrażowy). We współczesnym obrocie gospodarczym, istnieje powszechna praktyka polegająca na tym, że umowy zawierane pomiędzy kontrahentami, zwłaszcza w obrocie profesjonalnym zawierają klauzulę arbitrażową.

Klauzula arbitrażowa – podstawowe informacje

Sądownictwo polubowne stanowi jeden z trybów rozstrzygania sporów, przy czym organem rozstrzygającym nie jest sąd państwowy. Sądy arbitrażowe zostały wyposażone w kompetencję
do wydawania wyroków, których moc jest taka sama, jak wyroków sądów państwowych. Umowa stron poddająca spór pod rozstrzygnięcie sądu polubownego nazywana jest zapisem na sąd polubowny. Wyrok sądu polubownego, zarówno polskiego, jak i zagranicznego, musi zostać jednak uznany przed sądem w Polsce, aby móc wywoływać tutaj skutki prawne.

Zakres klauzuli arbitrażowej kształtuje w dużej mierze zasada swobody umów wyrażona
w art. 3531 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Co za tym idzie strony mogą wybrać, czy poddają wszelkie spory wynikłe z zawartej przez nie umowy pod jurysdykcję sądu arbitrażowego, czy też tylko niektóre z nich. Dotyczy to zarówno sporów
już istniejących, jak i tych, które mogą powstać w przyszłości. Ponadto, dopuszczalne jest zarówno umieszczenie w umowie stosownego zapisu zawierającego klauzule arbitrażową, jak i zawarcie w tym celu osobnej umowy. Strony mogą także zdecydować, czy poddają spór pod jurysdykcję jednego
z istniejących już sądów arbitrażowych, czy powołują sąd arbitrażowy ad hoc.

Kodeks postępowania cywilnego wymaga formy pisemnej dla zapisu na sąd polubowny. W przypadku spółek handlowych zamieszczony w umowie (statucie) spółki zapis na sąd polubowny dotyczący sporów ze stosunku spółki wiąże spółkę oraz jej wspólników. Strony powinny wskazać w klauzuli arbitrażowej przedmiot sporu lub stosunek prawy, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć.

Pozostawienie swobody stron co do ukształtowania klauzuli arbitrażowej nie oznacza jednak,
że wszystkie spory mogą zostać poddane pod rozstrzygnięcie sądu polubownego (tzw. zdatność arbitrażowa). Ustawodawca polski wprost wyłączył niektóre z nich spod kognicji sądów arbitrażowych. I tak klauzula arbitrażowa nie może dotyczyć sporów o prawa niemajątkowe, które nie mogą być przedmiotem ugody oraz sporów o alimenty.

Skutki klauzuli arbitrażowej

Podstawowymi skutkami, jakie wywołuje klauzula arbitrażowa jest po pierwsze legitymacja
do rozpoznania sprawy przez sąd polubowny oraz derogacja właściwości sądu powszechnego. Derogacja ta jednak nie ma charakteru bezwzględnego. Zgodnie bowiem z artykułem art. 1165 Kodeksu postępowania cywilnego, w razie wniesienia do sądu sprawy dotyczącej sporu objętego zapisem na sąd polubowny, sąd odrzuca pozew lub wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jeżeli pozwany albo uczestnik postępowania nieprocesowego podniósł zarzut zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Z przepisu powyższego wynika więc, że pomimo istnienia klauzuli arbitrażowej strona umowy może wytoczyć powództwo przed sąd powszechny, zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi właściwości sądu wynikającymi z Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd nie bada wówczas z urzędu czy strony zawarły zapis na sąd polubowny. Robi to dopiero na zarzut pozwanego lub uczestnika postępowania. Zarzut ten jest ponadto ograniczony w czasie, bowiem pozwany może go podnieść jedynie w odpowiedzi na pozew, sprzeciwie od wyroku zaocznego albo na pierwszej rozprawie. W przypadku braku podniesienia zarzutu zapisu na sąd polubowny, sprawa toczy się dalej przed sądem powszechnym według zasad ogólnych.

Obecnie w arbitrażu międzynarodowym wykształciła się tzw. koncepcja odrębności (separability principle), która postuluje, aby umowa główna i klauzula arbitrażowa miały charakter autonomiczny. Oznacza to, iż w nieważność umowy głównej lub jej wygaśnięcie nie pociąga za sobą automatycznie nieważności porozumienia stron co do arbitrażu, nawet jeżeli zawarte zostało ono w formie zapisu
w umowie głównej. Zasada ta znalazła odbicie również w polskim ustawodawstwie.
Zgodnie z art. 1180 Kodeksu postępowania cywilnego, nieważność albo wygaśnięcie umowy podstawowej, w której zamieszczono zapis na sąd polubowny, samo przez się nie oznacza nieważności lub wygaśnięcia zapisu. Zasada ta nie jest jednak bezwyjątkowa. W przypadki np. wad oświadczenia woli lub braku zdolności do czynności prawnych którejś ze stron umowy skutki prawne dotykają również i klauzulę arbitrażową.

Ryzyka związane z klauzulą arbitrażową

Poddanie sprawy pod jurysdykcję sądu arbitrażowego wiąże się niewątpliwie z wieloma ryzykami
dla stron umowy. Należą do nich przede wszystkim niewielkie realne możliwości odwoławcze, brak pewności prawa czy wysokie koszty arbitrażu.

W celu zniwelowania powyższych ryzyk należy przed podpisaniem umowy podjąć niezbędne środki zapobiegawcze. Po pierwsze, warto dokładnie zweryfikować redakcję klauzuli arbitrażowej, zwłaszcza pod kątem czy jest ona sformułowana jednoznacznie i jasno wskazuje intencje stron,
a także czy nie jest korzystna tylko dla jednej ze stron umowy. Wadliwie zredagowana klauzula arbitrażowa może spowodować niepewność i opóźnienia oraz utrudniać postępowanie, a w niektórych sytuacjach prowadzić nawet do nieuznania wyroku sądu polubownego przez sąd państwowy. Należy również sprawdzić wyznaczone miejsce i język arbitrażu oraz prawo właściwe dla rozstrzygania sporu. Warto również zwrócić uwagę na zasady powoływania arbitrów. Czasem może okazać się, że dają one zbyt wiele praw tylko dla jednej ze stron kontraktu, co poddaje w wątpliwość zasadność przeprowadzenia arbitrażu.

Kolejną istotną kwestią jest sprawdzenie potencjalnych kosztów postępowania arbitrażowego. Zdarza się, że opłaty za rozpatrzenie sprawy w sądzie arbitrażowym są wyższe niż opłaty za rozpoznanie takiej samej sprawy przez sąd powszechny. Niektóre sądy polubowne na swojej stronie internetowej umieszczają kalkulator kosztów arbitrażu. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku Instytutu Arbitrażowego Sztokholmskiej Izby Handlowej w Sztokholmie. Pozwala to sprawdzić, czy poddanie sporu pod arbitraż jest w ogóle opłacalne, czy też wysokie koszty mają na celu skutecznie zniechęcić kontrahenta do tej formy rozstrzygnięcia sporu.

W znaczącej większości przypadków sądownictwo polubowne jest jednoinstancyjne, co powoduje,
że utrudniona staje się możliwość skutecznego zakwestionowania takiego rozstrzygnięcia. W polskim systemie prawnym stronie przysługuje skarga do sądu powszechnego o uchylenie wyroku sądu polubownego. Jest ona jednak ograniczona do ściśle określonych przypadków związanych
w zasadzie z tylko elementarnymi uchybieniami, takimi jak brak zapisu na sąd, nieodpowiedni skład sądu czy powaga rzeczy osądzonej. Rozwiązaniem tutaj może okazać się zawarcie w klauzuli arbitrażowej postanowienia, zgodnie z którym stronom przysługuje odwołanie wraz z określeniem instancji odwoławczej. Drugą możliwością jest poddanie sporu pod sąd arbitrażowy, który w swoim regulaminie przewiduje możliwość odwołania albo umówienie się co do prawa właściwego państwa, które w swoim systemie prawnym przewiduje możliwość zakwestionowania wyroku sadu polubownego.

Prawnicy Kancelarii WSKP udzielą pomocy prawnej w sprawach związanych przygotowywaniem umów, w tym w szczególności mając na względzie zabezpieczenie interesów Klientów kancelarii. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]

Znak towarowy – umowy i roszczenia

W dotychczasowych wpisach poruszających tematykę znaków towarowych wyjaśniliśmy pojęcie znaku towarowego i istotę prawa ochronnego na znak towarowy oraz odnieśliśmy się do kwestii wyczerpania prawa ochronnego na znak towarowy, a także przeanalizowaliśmy procedurę rejestracji znaku towarowego oraz bezwzględne i względne przeszkody rejestracji. Poniższy wpis odnosić się będzie do różnych możliwości dotyczących zawarcia umowy, której przedmiotem będzie znak towarowy, a także przeanalizujemy również tematykę roszczeń dotyczących znaku towarowego.

Umowy przenoszące własność znaku towarowego oraz umowy licencyjne

Prawo ochronne na znak towarowy ma charakter majątkowy, a co za tym idzie jest zbywalne
i dziedziczne, można się tego prawa zrzec, a także można nim rozporządzać oraz obciążać je ograniczonymi prawami rzeczowymi. Z powyższego wynika wprost, że prawo ochronne na znak towarowy może być przedmiotem umów.

Co do zasady uprawniony z tytułu prawa ochronnego na znak towarowy, może przenieść przysługujące mu prawo na osobę trzecią. Dla skuteczności przeniesienia wymagane jest podpisanie umowy w formie pisemnej (art. 67 ust. 2 w zw. z art. 162 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 776 – dalej: p.w.p). Ponadto przepisy ustawy p.w.p. zezwalają także uprawnionemu, na udzielenie innej osobie upoważnienia do używania znaku – tzw. licencji. Co ciekawe, przedmiotem obrotu może być nie tylko prawo ochronne na znak towarowy, bowiem majątkowy charakter wykazuje również prawo z dokonanego w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP) zgłoszenia, na które nie zostało jeszcze udzielone prawo ochronne.

Umowy stanowiące podstawę rozporządzania prawem ochronnym na znak towarowy mogą rodzić skutek przewłaszczania w szczególności: umowy sprzedaży, zamiany, darowizny. Podstawę transferu, może stanowić także umowa spółki, zobowiązująca do wniesienia prawa ochronnego do spółki tytułem aportu. Umowy nie skutkujące przewłaszczeniem to umowy licencyjne, po zwarciu których uprawniony z tytułu prawa ochronnego do znaku towarowego pozostaje ten sam, a skutek zawarcia umowy licencyjnej przejawia się w fakcie, że inny podmiot może niejako równocześnie z podmiotem uprawnionym używać znaku towarowego. Oprócz umowy licencyjnej do kategorii tych umów można zaliczyć również umowę dzierżawy czy franchisingu.

Rodzaje umów licencyjnych

W praktyce największe znaczenie ma umowa licencyjna, która pod rygorem nieważności wymaga zachowania formy pisemnej i stanowi upoważnienie do korzystania przez inną osobę niż właściciel z jego znaku towarowego. W zależności od szczegółowych postanowień umowy, licencja może odnieść różny skutek – wyróżnia się licencję pełną, niepełną, wyłączną i niewyłączną.

1) Licencja pełna – na skutek zawarcia umowy licencjobiorca może używać znaku w takim samym zakresie jak licencjodawca, czyli korzystać z niego w celu zawodowym lub zarobkowym na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – w zakresie takim samym na jaki pozwalają uprawnienia z prawa ochronnego udzielonego na znak towarowy;

2) Licencja ograniczona (zwana też niepełną) – w tym wypadku zakres używania znaku towarowego przez licencjobiorcę jest węższy, niż zakres udzielonego licencjodawcy prawa ochronnego na znak towarowy;

3) Licencja wyłączna – na jej podstawie licencjodawca upoważnia do używania własnego znaku towarowego licencjobiorcę, zobowiązując się jednocześnie do nieudzielania licencji innym podmiotom (licencja wyłączna o skutku słabym) oraz może zobowiązać się że również sam nie będzie go używał (i wtedy mamy do czynienia z licencją wyłączną o tzw. skutku mocnym);

4) Licencja niewyłączna – na jej podstawie licencjodawca upoważnia do używania własnego znaku towarowego licencjobiorcę, ale może również zarówno sam używać tego samego znaku towarowego, jak i upoważnić do jego używania podmiot trzeci (podpisując z nim kolejną umowę licencji niewyłącznej).

Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że za zgodą licencjodawcy licencjobiorca może udzielić też dalszej licencji (tzw. sublicencji) na korzystanie ze znaku towarowego przez dalszego licencjobiorcę. Przedmiotem umowy może być tylko ważne, istniejące i przysługujące licencjodawcy prawo ochronne do znaku towarowego albo przynajmniej prawidłowe zgłoszenie znaku towarowego do rejestracji, na który nie udzielono jeszcze prawa ochronnego. Zakres upoważnienia każdorazowo zależy od woli stron i powinien być ściśle określony w umowie. Ponadto, w zamian za udzielenie licencji, licencjodawcy przysługiwać może prawo do wynagrodzenia, ale licencja może być też nieodpłatna. Podstawowym prawem licencjobiorcy, a zarazem jego obowiązkiem jest używanie znaku w granicach upoważnienia licencyjnego. Ponadto, licencjobiorca może wskazać, a na żądanie licencjodawcy jest zobowiązany do wskazania, że używa znaku na podstawie umowy licencyjnej przez umieszczenie w sąsiedztwie znaku oznaczenia ,,lic’’.

Roszczenia

Jak wynika z art. 296 ust. 1 p.w.p. osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala (czyli przykładowo uprawniony z tytułu licencji licencjobiorca), może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:
1) na zasadach ogólnych albo
2) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.

Celem przewidzianych przepisami prawa roszczeń jest przerwanie działań naruszających. Wskazany przepis ma charakter obronny i zmierza do przerwania zachowań bezprawnych, które wkraczająca
w sferę wyłączności prawa. W takim wypadku, świadczenie osoby, która naruszyła prawo ochronne ma polegać na zaniechaniu. Art. 296 p.w.p. zawiera również: roszczenie o naprawienie szkody,
w takim przypadku przesłanką jest wina naruszającego, a naprawienie szkody może nastąpić wg wyboru poszkodowanego albo na zasadach ogólnych poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego (tzw. odszkodowanie zryczałtowane). Warto, zwrócić uwagę, że niezależnie od roszczeń przewidzianych przepisami ustawy p.w.p. uprawniony może nawet jeszcze przed wytoczeniem powództwa wystąpić o jego zabezpieczenie.

Odpowiednie przygotowanie umowy pozwala skutecznie zabezpieczyć interesy uprawnionego z tytułu udzielonego mu prawa ochronnego na znak towarowy. Jednocześnie w przypadku dokonanego naruszenia, przepisy prawa przewidują szereg roszczeń, z którymi uprawniony do korzystania z prawa ochronnego do znaku towarowego może wystąpić przeciwko osobie dopuszczającej się naruszenia. Prawnicy Kancelarii WSKP świadczą usługi zarówno w zakresie przygotowywania umów jak
i dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia prawa ochronnego, udzielonego na znak towarowy. Zapraszamy do kontaktu pod adresem [email protected]