Wróblewska-Stawowy

Kancelaria Prawna

START-UP: spółki osobowe i kapitałowe

Avatar
spółki kapitałowe

Zapraszamy do przeczytania kolejnego wpisu z cyklu „START-UP – czyli jak to zrobić zgodnie z prawem”.

W poprzednim tekście [link] poruszyliśmy wstępne zagadnienia dotyczące działalności gospodarczej. Dzisiaj czas na spółki prawa handlowego.

jak stworzyć start up

Spółki osobowe i kapitałowe – Kodeks Spółek Handlowych

W dzisiejszym wpisie chcielibyśmy przybliżyć Państwu regulacje dotyczące spółek, zawarte w Kodeksie Spółek Handlowych. Ustawodawca wyszczególnił poniższe spółki handlowe:
I. spółki osobowe
– spółka jawna
– spółka partnerska
– spółka komandytowa
– spółka komandytowo-akcyjna
II. spółki kapitałowe
– spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
– spółka akcyjna
Jak sama nazwa sugeruje, spółki kapitałowe skupiają się na powiązaniu kapitałowym, finansowym, czy jak kto woli – inwestycyjnym. Z kolei spółki osobowe skupiają się na osobach – wspólnikach. Rozważając założenie start-upu warto się zastanowić w jakiej formie, z kim i na jakich zasadach planujemy prowadzić firmę w następnych latach, gdyż wybrana forma działalności powinna być dopasowana do profilu naszej działalności niczym garnitur szyty na miarę.

„Nie ma jednego rozwiązania”

Zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe mają swoje plusy i minusy. W spółkach osobowych, jak już zaznaczyliśmy wcześniej, kluczową rolę odgrywają osoby (fizyczne lub prawne) – wspólnik. Istotne w działaniu spółek osobowych jest osobiste zaangażowanie wspólników w działalność spółki, oraz zaufanie między nimi. Stąd też jednym z rozwiązań wśród tzw. „wolnych zawodów” (np. architekci, lekarze, czy księgowi – wymienione zawody w art. 88 Kodeksu Spółek Handlowych) jest jedna ze spółek osobowych – spółka partnerska, która wymaga wykonywania w ramach spółki tylko i wyłącznie owego wolnego zawodu (zakaz np. jakiejkolwiek produkcji, czy innej działalności gospodarczej), w jakim się wyspecjalizowali wspólnicy i jest skupiona na rzeczonych osobach.
Co do zasady, spółki osobowe powstają poprzez zawarcie umowy pomiędzy wspólnikami (w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej będzie to podpisanie statutu), oraz podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Istotnym elementem w przypadku spółek osobowych jest fakt, iż na skutek śmierci jednego ze wspólników, w przypadku braku odmiennych zapisów umownych, dochodzi do zakończenia działalności spółki (w spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych sytuacja ta co do zasady jest odmienna, o czym w następnych wpisach). Ponadto, spółki osobowe są jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym ustawodawca przyznał zdolność prawną, co oznacza, że mogą we własnym imieniu gromadzić majątek, kupować nieruchomości, brać kredyty, a więc być pełnoprawnym uczestnikiem obrotu gospodarczego.

Spółki kapitałowe

Przechodząc do spółek kapitałowych, jak zostało przedstawione wcześniej, istotą współpracy w tych spółkach jest majątek/kapitał, który pozwala na „uczestnictwo” w spółce. To jest też punkt wyjścia do porównań ze spółkami osobowymi. Spółka kapitałowa ma przede wszystkim zrzeszać inwestorów pragnących zainwestować we wspólnym celu, niekoniecznie będąc specjalistami w danej dziedzinie biznesowej (wystarczy zainwestowany kapitał). Z takiego ujęcia bierze się większość różnic pomiędzy spółkami kapitałowymi a osobowymi. W tej kategorii spółek kapitałowych jesteśmy w stanie wyszczególnić szereg wspólnych cech zarówno spółki akcyjnej jak i tej z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółki kapitałowe, w przeciwieństwie do spółek osobowych, posiadają osobowość prawną, którą uzyskają z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Ponadto, każda spółka kapitałowa oparta jest na posiadaniu określonej sumy kapitału zakładowego, uregulowaniu praw i obowiązków udziałowców, czy też akcjonariuszy w umowie spółki bądź statucie, utworzeniu wyspecjalizowanych organów spółki, przewidzianych w Kodeksie Spółek Handlowych, które co do zasady oddzielają sferę właścicieli od sfery zarządczej. Utworzenie spółki kapitałowej to już bardziej złożony proces. Na wstępnie należy zacząć od zebrania odpowiedniego majątku w postaci kapitału zakładowego (w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest to 5 tysięcy złotych, a w przypadku spółki akcyjnej 100 tysięcy złotych), następnie – równie istotny element, to zawarcie umowy spółki i zarejestrowanie jej w odpowiednim rejestrze. Ponadto, porównując do spółek osobowych, w przypadku spółek kapitałowych, śmierć wspólnika nie zakłóca ciągłości działalności spółki i najczęściej umowy spółki, bądź statuty przewidują konkretne rozwiązania w takich sytuacjach.
spółki kapitałowe
 

„Odpowiedzialność majątkowa – czy zawsze wyłączona?”

Jednym z najczęściej poruszanych zagadnień przy zakładaniu start-up -u jest kwestia odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Spółki kapitałowe to najpopularniejsze rozwiązania z listy Kodeksu Spółek Handlowych stosowane przez polskich przedsiębiorców (ponad 300 tysięcy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym – stan na 2016r.) Pytanie z czego to wynika? Jednym z powodów takiego stanu rzeczy z pewnością będzie brak osobistej odpowiedzialności majątkowej wspólników za zobowiązania spółki. Nie jest to jednak (często mylnie) zasada bezwzględna. W przypadku, gdy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poza funkcjami właścicielskimi, pełni również funkcję zarządcze (np. jest prezesem zarządu spółki), to jego odpowiedzialność majątkowa jest poszerzona, ze względu na piastowaną funkcję zarządcza i w przypadku zaniedbań przewidzianych w Kodeksie Spółek Handlowych, będzie odpowiadał za zobowiązania spółki ze swojego majątku osobistego. Zgodnie z artykułem § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, wspólnik, jako członek zarządu odpowiada solidarnie wraz z resztą zarządu za jej zobowiązania. Ponadto, Kodeks przewiduje więcej przypadków odpowiedzialności zarządu za zobowiązania spółki, o czym w kolejnych wpisach z cyklu.
Co do zasady, w spółkach osobowych, ze względu na jej charakter, ustawodawca przewidział osobistą odpowiedzialność majątkową wspólników. Jest to odpowiedzialność osobista, subsydiarna i pełna poza pewnymi wyjątkami przewidzianymi w spółkach partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Jest to niewątpliwie najbardziej odstraszająca przedsiębiorców perspektywa, która równocześnie tak spopularyzowała spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Kwestie podatkowe

Największą bolączką przedsiębiorców przy wyborze rozwiązania – w jakiej formie prowadzić działalność gospodarczą – w przypadku spółek kapitałowych jest tzw. „podwójne opodatkowanie”. Spółka kapitałowa jako odrębna osoba prawna musi płacić podatek dochodowy CIT. Jeśli na koniec roku obrotowego, wspólnicy zdecydują się podzielić zyski i wypłacić dywidendę, to każdy z nich będzie musiał również odprowadzić od tego podatek dochodowy od osób fizycznych. Stąd też określenie podwójnego opodatkowania – na etapie samej spółki i potem przez wspólników.
Jeśli chodzi zaś o spółki osobowe, to nie są one podatnikami podatku dochodowego (jedynie spółka komandytowo-akcyjna jest opodatkowana podatkiem CIT). W przypadku zaś braku odmiennej regulacji umownej, każdy ze wspólników ma równe prawo do udziału w zyskach. Każdy wspólnik spółki osobowej też jest podatnikiem podatku dochodowego, w tym więc przypadku spółki osobowe, z punktu widzenia przedsiębiorcy, są mniej obciążone fiskalnie przez państwo.
Podsumowując wstępną analizę spółek prawa handlowego, warto jest rozważyć wszelkie za i przeciw różnych form działalności spółek, dobrze zastanowić się nad najlepszym rozwiązaniem dla naszego biznesu, który sami przecież rozumiemy najlepiej.
Zachęcamy do bieżącego śledzenia cyklu „START-UP – czyli jak to zrobić zgodnie z prawem”, gdzie w kolejnych tekstach będziemy bardziej szczegółowo przyglądać się poszczególnym rozwiązaniom prawnym przydatnym przedsiębiorcom.