Zasilenie spółki – pożyczka od wspólnika

Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych jedynie w zakresie spółek kapitałowych nakładają obowiązkową, minimalną wysokość kapitału zakładowego – tj. w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w kwocie 5.000 zł, zaś w stosunku do spółki akcyjnej kwotę 100.000 zł. Spółki osobowe nie posiadają takiego wymogu.
W praktyce większość nowych spółek z o.o. posiada kapitał zakładowy w wysokości podstawowej, tj. 5.000 zł. W przypadku, gdy spółka chce podjąć się nowych, dużych inwestycji, bardzo szybko pojawia się konieczność jej dofinansowania.
Poniższym wpisem przybliżymy jeden z najpopularniejszych sposobów na powyższe, tj. zawarcie umowy pożyczki między spółką, a wspólnikiem. Nie jest to oczywiście jedyny sposób na dokapitalizowanie spółki. Nadmienić warto m.in. o tradycyjnych formach wsparcia zewnętrznego, jak kredyty, czy pożyczki, jak również np. emisja obligacji oraz o formach dokapitalizowania wymagających, co do zasady, zmian w umowie spółki, jak podwyższenie kapitału zakładowego. Każda z powyższych form niesie za sobą określone konsekwencje i oczywiście, zależnie od konkretnej sytuacji, okazać może się lepszym rozwiązaniem niż przybliżona niniejszym wpisem pożyczka od wspólnika.

Wymogi formalne

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na brzmienie jednego z podstawowych przepisów KSH, który znajdzie zastosowanie w niniejszym przypadku, tj. art. 15, zgodnie z którym zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób, wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zawarcie przez spółkę zależną umowy wymienionej w § 1 z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się przepisy art. 17 § 1 i 2.
Bardzo często bowiem w obrocie mamy do czynienia z tożsamością po stronie wspólników i członków zarządu. W takim wypadku zastosowanie znajdzie powyższy wymóg. W takim wypadku niezbędne jest dopełnienie wymogów formalnych i wyrażenie zgody przez zgromadzenie wspólników (w przypadku spółki z o.o.) lub zgromadzenie akcjonariuszy (przy spółkach akcyjnych).
Problem, jaki pojawić się może w praktyce, to zastosowanie powyższego do tzw. spółek jednoosobowych, tj. spółek, gdzie jedyny wspólnik lub akcjonariusz jest zarazem członkiem zarządu. Sytuacja taka budzi uzasadnione wątpliwości, przyjąć jednak należy, iż zastosowanie powyższego wymogu mijałoby się z celem, gdyż wyrażałby sam zgodę na zawarcie umowy z samym sobą. Co więcej, na podstawie art. 244 lub 413 KSH, głosowanie nad tego typu umową jest w zasadzie wyłączone, albowiem dotyczyć może jego odpowiedzialności wobec spółki. Stąd uzasadnione wydaje się twierdzenie, iż w przypadku spółki jednoosobowej, powyższy przepis nie znajdzie zastosowania.
Niezależnie od wymogów ustawowych, to umowa spółki przewidywać może zapisy szczególne dotyczące udzielania pożyczek od wspólników, udziałowców. Stąd zawsze konieczne jest sięgnięcie do umowy lub statutu. Zależnie od zapisów tam zawartych, konieczne jest spełnienie odpowiednich wymogów i podjęcie stosownych uchwał itp.

Odsetki od umowy pożyczki udziałowca

Stosownie do brzmienia art. 720 KC przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeks cywilny nie wymaga, aby pożyczka – dla swej ważności – była odpowiednio oprocentowana. Stąd, szczególnie w przypadku spółek małych, bardzo częstym rozwiązaniem stosowanym w praktyce jest udzielanie pożyczek nieoprocentowanych.
Rozwiązanie to okazać może się ryzykowne. W przypadku powyższym liczyć należy się z możliwością uznania, że spółka w takim przypadku uzyska przychód, który należy opodatkować. Z tej przyczyny, w naszej ocenie, rozwiązaniem bezpiecznym jest zastosowanie rynkowych zasad i udzielenie pożyczki z odpowiednim oprocentowaniem.
Co istotne, odsetki płacone na rzecz wspólnika również stanowić mogą koszty uzyskania przychodów dla spółki, co finalnie okazać się może lepszym rozwiązaniem, niż np. pożyczka nieoprocentowana wspólnika dla spółki z o o
Swoboda umów pozwala na zastosowanie wielu wariantów w zakresie zasad spłat, naliczania odsetek itp., zależnie od woli stron.

Pożyczka od wspólnika a PCC

Dokapitalizowanie spółki za pomocą pożyczki od wspólnika, poza brakiem wymogu zmian w umowie spółki (jak by to miało miejsce co do zasady w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego), ma jeszcze jeden, bardzo istotny plus, tj. zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych.
Stosownie do brzmienia art. 9 pkt 10 lit. i ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, pożyczki udzielane przez wspólnika (lub odpowiednio akcjonariusza w spółce akcyjnej) są zwolnione z podatku PCC.
Jak już wskazaliśmy we wstępie, nie jest to jedyny sposób na dokapitalizowanie spółki. Oczywiście, w przypadku gdy już na etapie zawierania umowy i rejestracji spółki, wspólnicy są przygotowani na daleko idące inwestycje, warto rozważyć ustalenie kapitału zakładowego i pokrycie wkładów w znacznie wyższych kwotach niż minimalne progi ustawowe. Co więcej, spółka dokapitalizowana za pomocą pożyczek, pomimo posiadania majątku obrotowego, bez odpowiedniego podwyższenia kapitału zakładowego, nie będzie dla wielu kontrahentów traktowana jako podmiot budzący zaufanie.
Warto zatem rozważyć każdy przypadek osobno, tak aby podjętymi decyzjami dotyczącymi inwestycji w spółkę zapewnić jak najlepszy rozwój, optymalny dla prowadzonej przez spółkę działalności.
We wszelkich sprawach związanych z przygotowywaniem, analizą i negocjacjami umów zapraszamy do kontaktu: [email protected].