Uchwała antysmogowa. Kwestie prawne

W ostatnich dniach ponownie zaobserwowaliśmy spadek jakości powietrza w Krakowie, a co za tym idzie, temat smogu i palenia w piecach opalanych drewnem lub węglem wrócił „na tapetę”.
Warto w tym miejscu przypomnieć, iż 15 stycznia 2016 r. uchwalona została uchwała nr XVIII/243/16 Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwała ta wprowadza, co do zasady, całkowity zakaz używania na terenie miasta Krakowa pieców opalanych węglem lub drewnem. Uchwała wchodzi w życie 1 września 2019 r. Do tego czasu obowiązuje jednak okres przejściowy (od 1 lipca 2017 do 31 sierpnia 2019 r.).
Zarówno mieszkańcy Krakowa, jak również przedsiębiorcy koncentrujący swoją działalność gospodarczą na terenie miasta zainteresowani są odpowiedzią na podstawowe pytanie – czy uchwała ta ma charakter bezwzględnie obowiązujący oraz jakie sankcje grożą za niedopełnienie obowiązków w niej wskazanych.

Okres przejściowy

Od 1 lipca 2017 do 31 sierpnia 2019 r. obowiązuje wyżej wspomniany okres przejściowy w zakresie stosowania tzw. uchwały antysmogowej. W okresie tym na mieszkańców Krakowa nałożone zostały pewne obowiązki, jednak nie tak restrykcyjne jak te które obowiązywać będą od 1 września 2019 r.
W tzw. okresie przejściowym zakazane jest stosowanie:
1) paliw, w których udział masowy węgla kamiennego lub węgla brunatnego o uziarnieniu 0-5 mm wynosi powyżej 5%,
2) paliw zawierających węgiel kamienny lub węgiel brunatny spełniających w stanie roboczym co najmniej jeden z następujących parametrów:
a) wartość opałowa poniżej 26 MJ/kg,
b) zawartość popiołu powyżej 10%,
c) zawartość siarki powyżej 0,8%;
3) paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.
Tak więc, zgodnie z powyższym do 31 sierpnia 2019 r. nie wolno opalać drewnem tylko o dużej wilgotności (powyżej 20%), w pozostałym zakresie opalanie drewnem jest dozwolone.
Celem zabezpieczenia prawidłowości wykonania obowiązków wynikających z ww. uchwały, osoba używająca pieców niespełniających wymogów uchwały antysmogowej powinna się zabezpieczyć poprzez uzyskanie od sprzedawcy materiałów opałowych:
• pisemnego potwierdzenia odpowiednich parametrów jakościowych zakupionego paliwa, dopuszczonych do stosowania w uchwale Sejmiku Województwa Małopolskiego dla Krakowa (dopuszcza się również możliwość umieszczenia informacji dotyczącej jakości paliwa stałego na dowodzie sprzedaży)
• dowodu sprzedaży/zakupu paliwa tj.: paragonu lub faktury wystawionych przez sprzedawcę.
Następnie zaś zakupione lub zgromadzone we własnym zakresie drewno musi zostać odpowiednio zabezpieczone przed zawilgoceniem.

Czy uchwała antysmogowa dotyczy wszystkich?

Odpowiedź na powyższe jest pozytywna, tj. uchwała antysmogowa dotyczy zarówno mieszkańców (właścicieli lokali mieszkalnych), jak również przedsiębiorców. Sama uchwała nie zawiera żadnych wyłączeń w zakresie jej stosowania.
W tym miejscu warto przytoczyć treść uzasadnienia uchwały antysmogowej, zgodnie z którym: Brak podstaw do wyłączania spod zakresu uchwały wykorzystywania paliw innych niż wyraźnie dopuszczone, na cele związane z wykonywaniem usług gastronomicznych (oprócz przypadków wskazanych w art. 96 ust. 8 POŚ). Wyłączenie takie byłoby sprzeczne z zasadą równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Wykorzystywanie paliw innych niż wyraźnie dopuszczone na cele związane z wykonywaniem usług gastronomicznych przez przedsiębiorców charakteryzuje się tą samą cechą co przygotowanie żywności przez podmioty nie świadczące usług gastronomicznych. Cechą tą jest emisja zanieczyszczeń do atmosfery. Jednocześnie brak podstaw do stwierdzenia, że wyłączenie usług gastronomicznych byłoby uzasadnione. Zważywszy na cele niniejszej uchwały należy przyznać prymat zasadom sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) oraz zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 4 Konstytucji RP) nad zasadą swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). Jeżeli wymaga się poddania ograniczeniom wskazanym w niniejszym akcie także od osób niezamożnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, to nie byłoby uzasadnione wyłączanie z zakresu uchwały osób prowadzących działalność gospodarczą. Ponadto stopień zanieczyszczenia powietrza w Krakowie uzasadnia podjęcie działań zdecydowanych, gdyż obecne tylko takie są w stanie wpłynąć na zapobieganie negatywnych dla zdrowia skutków degradacji środowiska. Ograniczenia wskazane w niniejszej uchwale są podejmowane w granicach upoważnienia ustawowego wskazanego w art. 96 POŚ i są niezbędne ze względu na ważny interes publiczny, jakim jest wyrażone w § 1 uchwały zapobieganie negatywnemu wpływowi zanieczyszczeń na ludzi i środowisko w granicach Gminy Miejskiej Kraków.”

Co z gastronomią? Czy nie zjemy pizzy z pieca opalanego drewnem?

Art. 96 ust. 8 ustawy Prawo Ochrony Środowiska wskazuje, iż uchwały sejmiku województwa podjęte celem zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko , jak ma to miejsce w przypadku opisywanej uchwały antysmogowej, nie mają zastosowania do instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego albo pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, albo dokonanie zgłoszenia.
Szczegółowa analiza przepisów ustawy Prawo Ochrony Środowiska, jak również rozporządzeń wykonawczych w zakresie stosowania urządzeń wymagających opalania drewnem, prowadzą do wniosku, iż w pewnych sytuacjach jest możliwe wykonywanie działalności w ramach której możliwe będzie wykorzystanie np. pieca opalanego drewnem. Niezbędne jest jednak dochowanie wymogów technicznych szczegółowo wskazanych w rozporządzeniach.
W każdym przypadku pamiętać bowiem należy, iż nadrzędnym dobrem dla którego podjęta została uchwała antysmogowa, jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń, a co za tym idzie, dbanie o zdrowie mieszkańców.

Sankcje za naruszenie uchwały antysmogowej

Sankcje stosowane w przypadku naruszenia postanowień uchwały określone zostały w art. 334 Prawa Ochrony Środowiska, zgodnie z którego treścią: „Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie art. 96, podlega karze grzywny.” Zgodnie zaś z treścią art. 24 Kodeksu wykroczeń grzywna wynosi od 20 zł do 5 000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy 1 000 zł (art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Organami uprawnionymi do nakładania mandatów na podstawie art. 334 Prawa Ochrony Środowiska na gruncie aktualnego stanu prawnego jest Policja i Inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska.
W sprawach związanych z ochroną środowiska, w tym w zakresie weryfikacji prawidłowości wykonywania obowiązków nałożonych tzw. uchwałą antysmogową Prawnicy Kancelarii WSKP udzielają pomocy prawnej. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [email protected]