Kolejną część wpisów poświęcimy drugiej spółce kapitałowej (obok spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) tj. Spółce Akcyjnej. Spółka ta ma charakter „bardziej kapitałowy” niż opisywana już spółka z o.o., a to z uwagi na centralne miejsce w jej identyfikacji, jaki zajmuje kapitał zakładowy, zwany również kapitałem akcyjnym. Powyższe wynika z faktu, iż kapitał zakładowy, tj. jego wysokość oraz kwota wpłacona przed zarejestrowaniem i wartość nominalna akcji i ich liczba stanowią niezbędne elementy statutu spółki.
Stosownie do przepisów art. 301 i następnych Kodeksu Spółek Handlowych, Spółkę Akcyjną zawiązać może jedna albo więcej osób. Możliwe jest zatem funkcjonowanie jednoosobowej Spółki Akcyjnej, nie może być ona jednak zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku spółki jednoosobowej pamiętać jednak należy o ograniczeniach wynikających z przepisów KSH. Wówczas bowiem jedyny akcjonariusz wykonuje wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia, oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.
Podstawowym dokumentem w Spółce Akcyjnej jest jej statut.
Statut Spółki Akcyjnej
Art. 304 KSH określa obowiązkowe elementy statutu Spółki Akcyjnej. Stosownie do jego brzmienia, statut powinien określać:
– firmę i siedzibę spółki;
– przedmiot działalności spółki;
– czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
– wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego;
– wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
– liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
– nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli;
– liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej;
– pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Dodatkowo, statut powinien również zawierać, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, postanowienia dotyczące:
– liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw;
– wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje;
– warunków i sposobu umorzenia akcji;
– ograniczeń zbywalności akcji;
– uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom, o których mowa w art. 354 KSH;
– co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem.
Pamiętać należy również, że statut może zawierać postanowienia odmienne, niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala. Ponadto zawierać może dodatkowe postanowienia, chyba że z ustawy wynika, że przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z naturą Spółki Akcyjnej lub dobrymi obyczajami.
Poszczególne elementy statutu, o których mowa powyżej, postaramy się przybliżyć w kolejnych wpisach.
Sam statut dla swojej ważności wymaga jego sporządzenia w formie aktu notarialnego. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na planowane zmiany w ustawodawstwie polskim, tj. projekt utworzenia nowej, trzeciej spółki kapitałowej, tj. Prostej Spółki Akcyjnej (PSA), którą zarejestrować można będzie przez Internet przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego za pomocą systemu teleinformatycznego – tj. bez konieczności sporządzenia aktu notarialnego. Proponowanym zmianom poświęcimy szereg artykułów.
Kapitał zakładowy Spółki Akcyjnej i akcje
Jak już wyżej wskazaliśmy, kapitał zakładowy jest w zasadzie najważniejszym elementem Spółki Akcyjnej. Zasadą jest, że do powstania spółki wymagane jest wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego dla jej powstania (oczywiście poza innymi elementami wymaganymi przepisami art. 306 KSH).
Wyjątek od powyższego stanowi sytuacja, o której mowa w art. 309 § 3 i 4, tj. akcje obejmowane za wpłaty niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej. W przypadku zaś, gdy akcje są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości.
Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych wymagają aktualnie minimalnej wysokości kapitału zakładowego na poziomie 100.000 złotych, zaś jedna akcja nie może mieć wartości nominalnej niższej niż 1 grosz.
Pamiętać należy również, że akcje, w odróżnieniu do udziałów w spółce z o.o., muszą mieć równą wartość nominalną i nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Ponadto, w przypadku objęcia akcji po cenie wyższej niż ich wartość nominalna, nadwyżka powinna być uiszczona w całości przed zarejestrowaniem Spółki.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego stanowi obecnie realną barierę dla wielu podmiotów. Spółka akcyjna, jako podmiot oparty właśnie na kapitale zakładowym – co do zasady niezwiązany
z osobami (jej wspólnikami), jest bardzo atrakcyjnym podmiotem na rynku dla osób chcących skorzystać z finansowania przez podmioty trzecie. Niestety szereg wymogów formalnych powoduje, że forma ta dla wielu przedsiębiorców okazuje się mało atrakcyjna.
Prace ustawodawcze nad Prostą Spółką Akcyjną
Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet „100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców”. W ramach tego projektu proponowane jest uregulowanie nowego typu spółki kapitałowej, tj. Prostej Spółki Akcyjnej – PSA. Jak wskazują autorzy w uzasadnieniu projektu ustawy, PSA ma być nowoczesną spółką niepubliczną dla nowoczesnej gospodarki, która łączyć ma ograniczoną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki z dużą dozą elastyczności.
Co cechować ma taką spółkę? W szczególności uproszczone zasady formalne związane z jej zakładaniem z jednoczesnym nowoczesnym mechanizmem ochrony wierzycieli spółki opartym m.in. na zakaz dokonywania świadczeń na rzecz wspólników, które zagrażałyby wypłacalności spółki.
Spółka ta skierowana ma być głównie do sektora przedsiębiorstw innowacyjnych, tzw. start-upów, działających m.in. w branży IT. Proponowane zmiany mogą stanowić wręcz rewolucję w przepisach regulujących spółki kapitałowe. Śledzimy na bieżąco prace legislacyjne i na naszym blogu postaramy się jak najszerzej przybliżyć tę tematykę.
