Odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej (dalej: KIO) jest podstawowym środkiem ochrony prawnej.
KIO przysługuje wykonawcom wyłącznie od niezgodnej z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1579 – dalej: ustawa Pzp) czynności zamawiającego podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zaniechania czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy Pzp.
Warunkiem wniesienia odwołania jest więc podjęcie przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia określonej czynności lub zaniechanie jej dokonania w sposób niezgodny z ustawą Pzp.
Wniesienie odwołania do KIO, a także zainicjowane przez to postępowanie odwoławcze podobnie jak udzielenie zamówienia publicznego na gruncie ustawy Pzp jest sformalizowane i wymaga uwzględnienia wielu aspektów.
Przesłanki i termin wniesienia odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej
Dopuszczalność wniesienia odwołania do KIO jest zróżnicowana ze względu na wartość zamówienia. Art. 180 ustawy Pzp, precyzuje katalog czynności od których wykonawcy mogą odwołać się w postępowaniach krajowych lub podprogowych (tj. postępowaniach, w których wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w art. 11 ust. 8 ustawy Pzp). Do czynności tych zaliczyć należy:
1) wybór trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę;
2) określenie warunków udziału w postępowaniu;
3) wykluczenie odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;
4) odrzucenie oferty odwołującego;
5) opis przedmiotu zamówienia;
6) wybór najkorzystniejszej oferty.
Katalog naruszeń, mogących stanowić podstawę wniesienia odwołania jest rozszerzony w postępowaniach o wartości unijnej, tj. w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp. W postępowaniu unijnym odwołanie przysługuje bowiem również od innych czynności lub zaniechania ich podjęcia, o ile zostały dokonane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz są niezgodne z przepisami ustawy Pzp. W szczególności w postępowaniach tych odwołanie przysługuje wobec pełnej treści ogłoszenia i SIWZ (bez ograniczeń wskazanych w art. 180 ust. 2 ustawy Pzp), a także późniejszych udzielonych wyjaśnień i zmian ogłoszenia lub SIWZ, czy nawet unieważnienia postępowania.
Odwołanie dla swej skuteczności powinno nie tylko wskazywać czynność lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, ale także zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów, określać żądanie oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie odwołania. Odwołanie wnosi się do Prezesa Izby w formie pisemnej w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej, opatrzone odpowiednio własnoręcznym podpisem albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Ponadto, odwołujący się ma obowiązek przesłania kopii odwołania zamawiającemu przed upływem terminu do wniesienia odwołania w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią przed upływem tego terminu. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na obowiązujące domniemanie, zgodnie z którym domniemywa się, że zamawiający mógł zapoznać się z treścią odwołania przed upływem terminu do jego wniesienia, jeżeli przesłanie jego kopii nastąpiło przed upływem terminu do jego wniesienia przy użyciu środków komunikacji elektronicznej.
Jak wynika z brzmienia art. 182 ustawy Pzp, terminy na wniesienie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej są różne w zależności od formy przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę wniesienia odwołania. Ponadto, terminy te zależą od wartości zamówienia – są krótsze w sytuacji, gdy wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp i dłuższe gdy wartość zamówienia kwoty te przekracza. Termin na wniesienie odwołania jest zróżnicowany również względem czynności zamawiającego lub zaniechania czynności, których odwołanie dotyczy.
Postępowanie odwoławcze przed Krajową Izbą Odwoławczą
Prawidłowe wniesienie odwołania do KIO inicjuje postępowanie odwoławcze. Jak wynika z art. 187 ustawy Pzp, odwołanie podlega rozpoznaniu jeżeli nie zawiera braków formalnych i uiszczono od niego wpis (powinien on być opłacony najpóźniej do dnia upływu terminu do wniesienia odwołania, a dowód jego uiszczenia dołącza się do odwołania).
Artykuł 187 ust. 3 ustawy Pzp stanowi, iż jeżeli odwołanie nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, w szczególności o których mowa w art. 180 ust. 3, niezłożenia pełnomocnictwa lub nieuiszczenia wpisu, Prezes Izby wzywa odwołującego pod rygorem zwrócenia odwołania do poprawienia lub uzupełnienia odwołania lub złożenia dowodu uiszczenia wpisu w terminie 3 dni od dnia doręczenia wezwania. Mylne oznaczenie odwołania lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania mu biegu i rozpoznania przez Izbę.
Zainicjowane odwołaniem postępowanie odwoławcze jest mocno sformalizowane i nierzadko nieznajomość wymogów formalnych, przede wszystkim po stronie odwołującego się może skutkować niekorzystnymi konsekwencjami – od utraty kosztów postępowania po niemożność uzyskania zamówienia publicznego.
Odwołanie rozpoznaje Izba w składzie jednoosobowym, chociaż jeżeli Prezes Izby uzna to za wskazane z uwagi na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzyosobowym. Warto zwrócić uwagę, na brzmienie art. 189 ust. 1 ustawy Pzp zgodnie z którym Izba rozpoznaje odwołanie w terminie 15 dni od dnia jego doręczenie Prezesowi Izby.
Jak wynika z art. 189 ust. 2 – Izba odrzuci odwołanie jeżeli stwierdzi, że:
1) w sprawie nie mają zastosowania przepisy ustawy;
2) odwołanie zostało wniesione przez podmiot nieuprawniony;
3) odwołanie zostało wniesione po upływie terminu określonego w ustawie;
4) odwołujący powołuje się wyłącznie na te same okoliczności, które były przedmiotem rozstrzygnięcia przez Izbę w sprawie innego odwołania dotyczącego tego samego postępowania wniesionego przez tego samego odwołującego się;
5) odwołanie dotyczy czynności, którą zamawiający wykonał zgodnie z treścią wyroku Izby lub sądu lub, w przypadku uwzględnienia zarzutów w odwołaniu, którą wykonał zgodnie z żądaniem zawartym w odwołaniu;
6) w postępowaniu o wartości zamówienia mniejszej niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, odwołanie dotyczy innych czynności niż określone w art. 180 ust. 2;
7) odwołujący nie przesłał zamawiającemu kopii odwołania, zgodnie z art. 180 ust. 5.
Dopiero po stwierdzeniu, że nie zachodzi żadna z okoliczności stanowiących podstawę do odrzucenia odwołania, Izba kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie, która co do zasady jest jawna.
W trakcie postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą strony i uczestnicy postępowania są obowiązani wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Dowody, którymi są w szczególności dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz przesłuchanie stron, strony i uczestnicy postępowania odwoławczego mogą przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy.
Przewodniczący składu orzekającego zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom, a także jeżeli Izba uzna, że sprawa została dostatecznie wyjaśniona. W wyroku Izba orzeka o uwzględnieniu lub oddaleniu odwołanie. Uwzględniając odwołanie Izba może nakazać zamawiającego wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego, a nawet nakazać unieważnienie czynności zamawiającego czy unieważnić zawartą już umowę o udzielenie zamówienia publicznego. Ponadto, w określonych sytuacjach przepisy ustawy nakładają na Izbę obowiązek nałożenia na zamawiającego kar umownych.
Podsumowując:
Należy wskazać że z uwagi na daleko idące konsekwencje, jakie niesie za sobą postępowanie odwoławcze warto już na etapie formułowania odwołania lub odpowiedzi na odwołanie zadbać o szczególną staranność, tak aby ewentualne błędy formalne nie zablokowały merytorycznego rozpoznania odwołania. Ponadto, również w trakcie postępowania odwoławczego, warto zadbać o wsparcie merytoryczne, tak aby skutecznie przeprowadzić dowody na poparcie swoich twierdzeń i odparcie tez strony przeciwnej.
Prawnicy Kancelarii WSKP w Krakowie świadczą profesjonalną pomoc prawną nie tylko w zakresie sporządzenia odwołania, lecz również reprezentacji przed Krajową Izbą Odwoławczą. Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w zakresie sporządzenia odwołania do KIO lub w trakcie postępowania odwoławczego pozostajemy do Państwa dyspozycji pod adresem: [email protected] lub w naszym biurze w Krakowie.
