Spółki prawa handlowego, osoby funkcjonujące w obrocie w formie jednoosobowej działalność gospodarczą wpisanej do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz inne podmioty prowadzące obligatoryjnie księgi rachunkowe na podstawie ustawy o rachunkowości, jak również podmioty, które na zasadzie dobrowolności dokonały wyboru ksiąg rachunkowych jako sposobu ewidencjonowania zobowiązane są do przygotowania i złożenia sprawozdań finansowych, stanowiących źródło informacji o rocznej działalności podmiotu, wyrażonej właśnie pod względem finansowym.
Z uwagi na zbliżającą się datę 15.07.2019 r. tj. ostateczny termin na złożenie sprawozdania finansowego w przypadku, gdy rok obrachunkowy przyjęty przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą pokrywa się z rokiem kalendarzowym, postaramy się przybliżyć problematykę odpowiedzialności za niewykonanie obowiązku złożenia wskazanego sprawozdania.
 

Odpowiedzialność karna za niezłożenie sprawozdania finansowego we właściwym rejestrze sądowym (KRS) na gruncie ustawy o rachunkowości
 
Zgodnie z art. 79 ust. 4 „kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym… – podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności”.
 
Po pierwsze należy odpowiedzieć na pytanie kto na mocy powyższego przepisu ponosi odpowiedzialność karną w przypadku realizacji znamion opisanego wyżej czynu zabronionego. W tym miejscu należy przywołać art. 69 ust. 1 wskazanej ustawy zgodnie, z którym to kierownik jednostki zobowiązany jest do złożenia we właściwym rejestrze sądowym:

• rocznego sprawozdanie finansowe,
• sprawozdania z badania, jeżeli podlegało ono badaniu,
• odpisu uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 49 ust. 1 – także sprawozdanie z działalności,

w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego.
 
Jednocześnie na mocy art. 3 ust. 1 pkt. 6 powyższej ustawy kierownikiem jednostki jest:

• członek zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – kierownikami są członkowie tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę,
• w spółce jawnej i spółce cywilnej wspólnik/wspólnicy prowadzących sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej – wspólnicy prowadzący sprawy spółki albo zarząd,
• w spółce komandytowej i spółce komandytowo-akcyjnej komplementariusz/komplementariusze prowadzący sprawy spółki,
• osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą,
• likwidator,
• syndyk lub zarządca ustanowiony w postępowaniu restrukturyzacyjnym,
• zarządca sukcesyjny.

 
Ze względu na tak określoną płaszczyznę podmiotową odpowiedzialności na gruncie wyżej wskazanej ustawy należy odpowiedzieć na pytanie czy odpowiedzialność karną z tytułu niezłożenia sprawozdania może ponieść np. biuro rachunkowe, które świadczy usługi na rzecz określonego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. W takim przypadku możemy jedynie mówić o podstawach odpowiedzialności cywilnej biura rachunkowego wobec podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, natomiast odpowiedzialność karną na mocy ustawy o rachunkowości ponosi jedynie kierownik jednostki.
Sąd Najwyższy w odniesieniu do przedmiotowych znamion wspomnianego czynu zabronionego podkreśla, że przepis art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości, na mocy którego penalizowane jest zachowanie w postaci nieskładania sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym, dotyczy braku realizacji obowiązku określonego w art. 69 powyższej ustawy. Z tego względu przestępstwo to nie może zostać popełnione w przypadku, gdy jeszcze nie minął termin do zatwierdzenia sprawozdania, stąd dopiero przekroczenie 15-dniowego terminu po zatwierdzeniu wypełniała znamiona opisanego przestępstwa (tak. SN w wyroku z dnia 4.09.2013 r., III KK 285/13).
 
Odpowiedzialność karnoskarbowa za niezłożenie sprawozdania finansowego na gruncie Kodeksu karnego skarbowego
 
Na mocy art. 80b KKS niezłożenie sprawozdania finansowego lub sprawozdania z badania we właściwym terminie organowi podatkowemu grozi odpowiedzialnością za wykroczenie skarbowe za które może zostać nałożona grzywna w wysokości od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli od 200 zł do 40 000 zł. Na marginesie należy podkreślić, że od 1 października 2018 r. sprawozdanie finansowe należy przesyłać elektronicznie do KRS, a dane ze sprawozdań zostaną przesyłane do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych. Tym samym wszystkie podmioty wpisywane do KRS nie przesyłają sprawozdań do urzędów skarbowych. Na sprawozdaniu musi zostać złożony podpis przez profil zaufany lub podpis kwalifikowany przez osoby uprawnione do reprezentacji podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, które mają założone konto w systemie eKRS.
 
 
Odpowiedzialność za niezłożenia sprawozdania finansowego na gruncie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz Kodeksu postępowania cywilnego
 
Niezależnie od negatywnych skutków niezłożenia sprawozdania finansowego w postaci możliwości poniesienia odpowiedzialności karnej przez wyżej wymienione osoby sąd rejestrowy może wszcząć tzw. postępowanie przymuszające w trybie art. 24 ustawy o KRS. W przypadku nieprzekazania sprawozdania finansowego w dodatkowym 7 dniowym terminie sąd rejestrowy wzywa do wykonania powyższego obowiązku pod rygorem zastosowania grzywny określonej w art. 1052 Kodeksu postepowania cywilnego. Niezłożenie sprawozdania finansowego w dodatkowym terminie obliguje sąd rejestrowy do nałożenia grzywny w formie postanowienia. Nakładana przez sąd grzywna może wynosić nie więcej niż 15 000,00 zł w jednym postanowieniu, jednakże nałożenie grzywny przez sąd może zostać ponowione. W przypadku, gdy sąd nałożył grzywnę już dwa razy, a mimo to dalej nie złożono sprawozdania finansowego – ograniczenie do wysokości 15 000,00 zł przestaje obowiązywać, natomiast ogólna suma grzywien w konkretnej sprawie nie może przewyższać miliona złotych. W przypadku, gdy pomimo stosowania powyższej grzywny osobowa spółka handlowa wpisana do KRS nie wykonuje obowiązku przekazania sprawozdania finansowego sąd rejestrowy z urzędu może, z ważnych powodów, orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowić likwidatora.
 
Ponadto, zgodnie z art. 25a ustawy o KRS sąd rejestrowy po przeprowadzeniu postępowania przymuszającego zobligowany jest wszcząć z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, jeżeli mimo wezwania nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe. Sąd rejestrowy dokona wykreślenia podmiotu z rejestru, w przypadku gdy w toku postepowania stwierdzi, iż podmiot, który nie złożył sprawozdania nie posiada zbywalnego majątku, faktycznie nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie zachodzą inne istotne okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu tego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, w tym w szczególności uzasadnione interesem wierzyciela.
 

W sprawach związanych z bieżącą obsługą przedsiębiorców zapraszamy do kontaktu z kancelarią
www.wskp.pl, [email protected]